Одон орон судлаачид нэг галактик 2 сая миль/цаг (3.2 сая км/цаг)-ийн хурдтайгаар хөрш дөрвөн галактиктай мөргөлдөх үед үүссэн, урьд өмнө харагдаж байсан хамгийн хүчирхэг цохилтын долгионуудын нэгийг илрүүлжээ.
Энэ ер бусын үйл явдал Стефаны Тавтын оддын системд болсон бөгөөд тус системийн таван галактикийн нэг болох NGC 7318b бусад дөрвөн галактиктай мөргөлдсөн байна.
Судлаачдын хэлснээр, NGC 7318b тус системд нэвтрэх үед “түлхүүр онгоцны дууны цохилттой” төстэй асар хүчтэй цохилтын урд талбайг бий болгосон байна. Тэд энэ үзэгдлийг судлах замаар галактикуудын хоорондын ширүүн, эмх замбараагүй харилцан үйлчлэлийн талаар илүү ихийг ойлгох найдлагатай байгаа аж. Судалгааны үр дүнг Royal Astronomical Society-ийн Monthly Notices сэтгүүлд 11-р сарын 22-нд нийтэлжээ.
“Энэ бол үндсэндээ сансрын аварга хог хаягдлын талбай юм” хэмээн Их Британийн Хартфордширийн их сургуулийн астрофизикч Марина Арнаудова Live Science-д өгүүлжээ. “Шинээр орж ирсэн NGC 7318b нь хог хаягдлын талбай руу мөргөж, дотор нь байсан плазм болон хийг шахжээ. Үүний үр дүнд плазмыг дахин эрчимжүүлж, радио долгионы давтамжид тод гэрэлтэхэд хүргэсэн бөгөөд үүний зэрэгцээ од үүсэх үйл явцыг өдөөсөн байх магадлалтай.”
19-р зуунд уг системийг нээсэн Францын одон орон судлаач Эдуард Стефаны нэрээр нэрлэгдсэн Стефаны Тавт бол таван галактикаас бүрдэх бүлэг бөгөөд тэд “ойр ойрхон тулгардаг сансрын бүжигт хамтран бүжиглэдэг” гэж НАСА мэдээлжээ.
Энэхүү таван галактик дэлхийгээс 290 сая гэрлийн жилийн зайд оршдог бөгөөд анх илэрсэн нягт бүлэг галактик юм. Үүнийг Хабблын сансрын дуран болон Жеймс Уэббийн сансрын дуран зэрэг олон дурангаар дүрслэн авсан байна.
Таван галактикийн үйл ажиллагаа болон сансрын түүхийг судлахын тулд шинэ судалгааг явуулсан судлаачид Ла Пальма арал дээр байрлах Уильям Хершелийн дуранд суурилуулсан William Herschel Telescope Enhanced Area Velocity Explorer (WEAVE) гэх спектрографийг ашиглажээ.
WEAVE спектрограф нь уг системээс ирсэн гэрлийг бүрдүүлэгч хэсгүүдэд нь задалж, мөргөлдөөний улмаас үүссэн хог хаягдлын үлдэгдэл, шинэ оддын үүсэл, ионжсон хийн зам мөрүүдийг хянасан байна. Эдгээр бүх элементүүд нь NGC 7318b тус системд нэвтрэх үед үүссэн цохилтын урд фронтын нөлөөгөөр хэт дууны хурдтай тархан хөдлөлд орсон аж.
Стефаны Тавтыг судалж буй одон орон судлаачид, Их Тэсрэлтийн үеэс эхэлсэн мөргөлдөөн, нэгдлүүд галактикуудыг өнөөдрийн байдалд хэрхэн авчирсан тухай болон энэ систем ирээдүйд ямархуу байдалтай болох талаар үнэтэй мэдээлэл олж авах боломжтой гэж судлаачид хэлжээ.
“Стефаны Тавт дахь энэ төрлийн галактикийн мөргөлдөөн нь галактикуудын хоорондын мөргөлдөөн яг явагдаж буйг харах ховор боломж юм” хэмээн Арнаудова онцолжээ. “Харин энэ хэрхэн төгсөх вэ гэвэл, эцэстээ уг системийн нэг гишүүн галактиктай нэгдэх магадлалтай. Гэхдээ энэ нь сая, тэрбум жилийн дараа л болох байх. Учир нь эдгээр объектуудын хэмжээ, хурд асар их юм.”
Эдгээр ажиглалт нь WEAVE спектрографийн анхны судалгааны нэг боловч сүүлчийнх биш юм. Судлаачдын хэлснээр, уг спектрографийг Их Тэсрэлтийн дараах ертөнцийн дахин ионжуулалтыг судлах, одод хэрхэн үүсч, цаг хугацааны явцад хэрхэн бодис хуримтлуулдгийг шинжлэх, мөн “галактикийн археологи”-ийн хэд хэдэн туршилт хийж, манай Сүүн зам галактик сансрын цаг хугацааны явцад хэрхэн хөгжсөнийг илрүүлэхэд ашиглах ажээ.
