Муур яагаад нохойноос илүү насалдаг вэ? Энэ асуултын хариулт амьтдын генийн бүтцэд оршиж болохыг Их Британийн Батхын их сургуулийн эрдэмтэд олж тогтоохоор судалгаа хийжээ. Тэд сэтгэх чадвар болон дархлааны системийн нарийн төвөгтэй байдал нь амьдрах хугацаанд хэрхэн нөлөөлдөг болохыг судалсан байна.
Өмнөх судалгаанууд нэг ген дээр төвлөрч байсантай харьцуулахад энэ удаагийн судалгаа генийг бүлэглэн авч үзсэн нь илүү өргөн хүрээг хамарсан юм.
Том тархи, хүчирхэг дархлаа = Урт нас?
Судалгаанд 46 төрлийн хөхтөн амьтдыг хамруулж, тэдгээрийн хамгийн удаан амьдарсан хугацааг харьцуулжээ. Ингэхдээ гадаад орчны хүчин зүйлс болох махчин амьтдын аюул, хоол тэжээлийн хомсдол зэргийг хассан нь зөвхөн генийн нөлөөг илүү тодорхой харах боломжийг олгосон байна.
Сонирхолтой нь, урт насалдаг амьтад илүү олон дархлаатай холбоотой ген агуулж байсан бөгөөд эдгээр амьтад ихэвчлэн том тархитай байсан нь судалгаагаар тогтоогджээ. Жишээлбэл, нарийн төвөгтэй сэтгэх чадвартай далайн гахай 39 хүртэл жил, халим 100 гаруй жил амьдардаг бол жижиг тархитай хулгана дөнгөж хоёрхон жил амьдрах нь бий.
Дархлааны генийг нэмэгдүүлснээр амьдрах хугацаа уртасдаг
Эрдэмтэд 4,136 төрлийн генийг судалж үзэхэд 236 нь урт наслах боломжтой шууд хамааралтай байжээ. Эдгээрийн дийлэнх нь дархлааны тогтолцоотой холбоотой генүүд байсан бөгөөд энэ нь урт наслахад дархлааны систем ямар чухал үүрэг гүйцэтгэдгийг баталж байна. Харин биеийн жин, хэмжээ зэрэг үзүүлэлтүүд тийм ч их хамаарал үзүүлээгүй бөгөөд харин тархины хэмжээ илүү чухал байжээ.
Жижиг тархитай ч урт насалдаг амьтад бий
Гэхдээ энэ хандлага бүх амьтад дээр таарч байгаа хэрэг биш. Жишээ нь, жижиг тархитай газар дор амьдардаг сохор оготно 20 хүртэл жил амьдарч чаддаг бол сарьсан багваахай ч бас жижиг тархитай хэдий ч урт насалдаг. Эдгээр амьтад дархлааны онцгой нарийн бүтэцтэй олон ген агуулж байгааг судалгаагаар тогтоосон нь дархлааны хөгжил нь тархины хөгжилтэй адил урт наслахад чухал нөлөөтэй байж болохыг харуулж байна.
Дархлааны систем: Амьдралын цагийн харуул
Судалгааны баг дархлааны систем нь насжилтын эсрэг “хамгаалагч” үүрэгтэй болохыг онцолжээ. Энэ систем нь хөгширч буй эсүүдийг устгах, халдвартай тэмцэх, хавдрын эсрэг хамгаалалт үзүүлэх замаар амьдрах хугацааг уртасгах боломжтой гэж тэд үзэж байна.
“Тархины хэмжээ болон насжилтын хооронд холбоо байдаг гэдгийг өмнө нь мэддэг байсан. Гэхдээ бидний судалгаа дархлааны системийн үүргийг илүү тодотгож өглөө” хэмээн Батхын их сургуулийн Милнерийн Хөгжлийн төвийн эрдэмтэн Бенжамин Падилла-Моралес хэлжээ.
Генийг олон төрлийн уургийн эх үүсвэр болгох
Мөн хүн төрөлхтний дунд илүү удаан насалдаг генийг илүү хүчтэй илэрхийлдэг бөгөөд нэг генийг олон төрлийн уураг болгон хувиргах “альтернатив сплайсинг” хэмээх үйл явц түгээмэл байдаг аж. Энэ нь хөгшрөлтийн үед эд эсийг хамгаалах, гэмтлийг нөхөн сэргээхэд чухал нөлөөтэй гэж үздэг.
Урт наслах нууц – Тархи ба дархлаа
Хэдийгээр дархлааны ген давамгайлж байсан ч тархины хэмжээ амьдрах хугацааг тодорхойлогч чухал хүчин зүйл хэвээр байсаар байна. Жишээлбэл, 39 жил амьдардаг далайн гахай, олон нийтийн сэтгэл зүй, ой санамж сайтай заанууд бүгд илүү том тархитай байдаг. Эдгээр жишээнүүд тархины нарийн бүтэц болон урт наслалтын хоорондох гүнзгий холбоог илтгэнэ.
ДНХ-ийн засвар – Урт наслалтын бас нэг түлхүүр
Судалгааны баг мөн ДНХ-ийн гэмтлийг засварлах генийг судалж, урт насалдаг халим, заан зэрэг амьтдын дунд энэ төрлийн генийн бүлэг тэлэгдсэн байгааг тогтоожээ. Дээр дурдсан “альтернатив сплайсинг” энэ генийг ч мөн олон төрлийн уураг болгох боломж олгодог нь хөгшрөлтийн эсрэг давхар хамгаалалт болж байна.
Хавдрын эсрэг дархлаа: Дараагийн шатны судалгаа
Одоо эрдэмтэд хавдартай тэмцдэг генийг илүү гүнзгий судлахаар төлөвлөж байна. Ялангуяа урт насалдаг халим, сарьсан багваахай зэрэг амьтдын генийн бүтцээс хүн төрөлхтөнд хавдрын эсрэг шинэ боломжууд нээгдэх магадлалтай.
Генийн хувьсал ба урт нас
Энэ судалгаа амьтдын урт наслалт зөвхөн тархины хэмжээ биш, харин дархлааны системийн боловсронгуй байдалтай салшгүй холбоотойг харууллаа. Генийг бүлгээр нь судалснаар амьдралын хугацааг уртасгах дараагийн судалгаанд томоохон чиглэл тодорч байна.
Эрдэмтдийн хэлж буйгаар, хүн төрөлхтөнд ч энэ мэдээлэл өндөр ач холбогдолтой бөгөөд ирээдүйд хөгшрөлтийн эсрэг шинэ арга зам нээх боломжтой гэж үзэж байна.
earth.com
