Хар нүх ямар дуу гаргадаг вэ? Энэ нь бидний ихэнх нь асуудаг асуулт биш ч NASA-гийн ачаар одоо хариулттай боллоо—Таны төсөөлснөөс огт өөр зүйл. Гүн сансрын гүнээс бичигдсэн дуу чимээ нь санаанд оромгүй, сэтгэл түгшээсэн шинжтэй бөгөөд бидний сансар огторгуйг ойлгодог байсан ойлголтыг сорьж байна. Сонирхож байна уу?
Сансар огторгуйн өргөн уудам, учир битүүлэг, заримдаа аймшиг төрүүлэм шинж чанар нь хүн төрөлхтний төсөөллийг үргэлж татсаар ирсэн. Бид сансрыг судалж, шинэ нээлт хийснээр ертөнцийг ойлгох ойлголт маань өргөжиж, гайхалтай ч заримдаа аймшигтай үзэгдлүүдийг илрүүлдэг. Эдгээрийн дундаас хамгийн сүрдэм зүйл бол огторгуйн орон зай, цаг хугацааны бүтцийг гажуудуулдаг хар нүхнүүд юм. Аюултай мэт санагддаг ч хар нүх нь эрдэмтдийн гүнзгий судалгааны гол сэдэв байсаар ирсэн бөгөөд шинэ нээлт бүр бидний тэдгээрийг ойлгох ойлголтыг өөрчилдөг.
2019 онд NASA анх удаа хар нүхний зургийг олон нийтэд дэлгэхэд хэн бүхнийг гайхшруулсан. Зураг нь пикселжсэн, гэрэлтсэн дугариг боов шиг харагдаж байсан ч энэ нь бидний сансар огторгуйн аварга биетүүдийг “Харах” боломжтой болсон томоохон дэвшил байлаа.
Гэхдээ энэ хангалтгүй мэт санагдсан уу? 2022 онд NASA үүнээс ч гайхалтай зүйлийг танилцуулсан юм — Хар нүхний дуу. Энэхүү аймшигт дууг дэлхийгээс 250 сая гэрлийн жилийн зайд орших Персей-н галактикийн бөөгнөрлөөс бичиж авсан бөгөөд шинжлэх ухааны уран зөгнөлт киноноос гарч ирсэн мэт жихүүдэс төрүүлэм байв.
Гэхдээ сансар хөндий ихэвчлэн вакуум гэж үздэг атал дуу хэрхэн оршин байж болох вэ? Энэ л энэхүү нээлтийг гайхалтай болгож байгаа юм. Хар нүхний энэхүү хачирхалтай дууг хэрхэн бичиж авсан болон энэ нь хар нүхний айдас төрүүлэм, хачирхалтай мөн чанарыг хэрхэн илэрхийлж байгааг бид одоо судлах болно.
Сансарт дуу оршин байх нууц
Ихэнх хүмүүс сансрыг төсөөлөхдөө вакуум буюу дуу чимээгүй өргөн хоосон орон зай гэж боддог. Энэ ойлголт нь шинжлэх ухааны уран зөгнөлт кино, олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр батлагдсаар ирсэн. Гэвч сансарт дуу оршин байхгүй гэх ойлголт нь хэт хялбаршуулсан дүгнэлт юм. Дуу нь уламжлалт утгаараа оршин байхдаа агаараар, усаар эсвэл хатуу биетээр дамжин тархдаг орчин шаарддаг. Вакуум орон зайтай сансарт ийм орчин байхгүй.
Гэхдээ хар нүхний орчим бол огт хоосон биш. Тэнд хий, тоосонцор эргэж, хуйларсан хөдөлгөөнтэй байдаг бөгөөд тэдгээрийн хэлбэлзэл нь огторгуйн бүтцэд долгион үүсгэдэг. Энэ долгионыг дуу болгон хөрвүүлэх боломжтой бөгөөд энэ нь “Сансарт дуу байхгүй” гэсэн уламжлалт ойлголтыг няцааж байна.
Хар нүхний орчим дахь дууны нууц
Сансар вакуум боловч огт бодисгүй хоосон орон зай биш юм.
- Хар нүхийг тойрон хөвөх хийн үүлс нь хэлбэлзлийг дамжуулж чаддаг.
- Эдгээр хэлбэлзлийг дуу болгон хөрвүүлэхэд соноржилт хэмээх технологийг ашигладаг.
NASA хар нүхний дууг хэрхэн бичиж авсан бэ?
2022 онд NASA-гийн Чандра рентген туяаны дуран Персей галактикийн бөөгнөрөлд байрлах хар нүхнээс гарах гайхалтай үзэгдлийг бичиж авсан. Дэлхийгээс 250 сая гэрлийн жилийн зайд орших энэ асар том хар нүх нь халуун хий, тоосонцрын өргөн торон дунд оршдог.
Энэ хэрхэн ажилладаг вэ: Соноржилт
- NASA хар нүхийг тойрон хийн хөдөлгөөнөөс үүссэн долгионыг илрүүлсэн.
- Эдгээр долгионууд нь байгалийн давтамж дээрээ хүн сонсох боломжгүй байсан тул 57-58 октавын давтамжтай болгон нэмэгдүүлсэн.
- Үүний үр дүнд хүн сонсох боломжтой давтамж үүсэж, сансрын долгион дуу болон хувирсан юм.
Аймшигт сансрын аялгуу
Хөрвүүлэгдсэн дуу нь сэтгэл түгшээм, жихүүдэс төрүүлэм бөгөөд яг л “Харь гарагийн оршин суугчдын зэвсгэгдсэн уйлах чимээ” шиг сонсогддог. Хар нүхнээс гарч буй энэхүү гүн, гуншаа дуу нь зүгээр нэг сонирхол татах зүйл биш. Энэ нь сансар огторгуйн гүн дэх хүчирхийлэл, эмх замбараагүй байдлыг сануулсан аймшигт бодит зураглал юм.
Энэхүү дуу: Сансрын айдас руу өнгийх цонх
| Шинж чанар | Тайлбар |
|---|
| Дууны өнгө | Гүн, айдас төрүүлэм гуншаа дуу |
| Давтамж | 57-58 октавын давтамжаар өсгөсөн |
| Сэтгэгдэл | “Чөлөөлөгдөхийг хүсэж буй мянга мянган харь гарагийн сүнс” |
Энэхүү дууг бичиж авснаараа NASA зөвхөн шинжлэх ухааны хил хязгаарыг тэлээд зогсохгүй, үл мэдэгдэх ертөнцтэй сэтгэл хөдлөм, мэдрэмж төрүүлэм холбоог бий болгосон юм. Хар нүхний энэ гуншаа дуу нь зөвхөн сонсогдоод зогсохгүй, гүн гүнзгий мэдрэмж төрүүлж, гайхшрал, айдсыг зэрэгцүүлэн мэдрүүлдэг.
dailygalaxy.com
