Хэрэв та Дэлхийн 2-р дайны музейд очиж үзсэн бол тэнд байрлуулсан сургалтын бөмбөгнүүдийн зарим нь урд талдаа эсвэл урд, хойд талдаа жижиг сэнстэй байгааг анзаарсан байж магадгүй. Онгоцны сэнс гэдэг нь ихэвчлэн жолоодлого, хурд нэмэх зориулалттай байдаг ч тийм жижигхэн сэнс яг тийм үүрэг гүйцэтгэж чадах уу? Хариулт нь “Үгүй.” Гэхдээ тэгвэл яах гэж хэрэг болсон бэ?
Эдгээр сэнснүүд нь бөмбөгний нислэгийг удирдах зориулалттай бус, тэсрэлтийг хугацаагаар тохируулах үүрэгтэй байжээ. Сэнс нь бөмбөгний дотоод тэсрэгч механизмтай шууд холбогдсон байдаг. Бөмбөг хөөрөгдөх үед сэнс эргэлдэж эхэлснээр дотоод хэсэгт байрлах идэвхжүүлэгч шонтой механизмыг аажмаар урагш хөдөлгөж, нэгэн тодорхой хугацааны дараа тэсрэхээр бэлэн болгодог. Энэ энгийн бүтэц нь бөмбөгийг янз бүрийн байны онцлогоос шалтгаалан нарийн тааруулан тэсэлж болдог давуу талтай байв.
Сэнснүүд нь бөмбөгний тэсрэгч механизмтай холбогддог байв
Дэлхийн 2-р дайны үеийн зарим бөмбөгнүүдэд байрлуулсан сэнснүүд нь бөмбөгийг тодорхой хугацааны дараа тэсэлж, шууд зайн удирдлага шаардахгүйгээр ажиллуулах зориулалттай байжээ. Дайны үед “бункер сөнөөгч” гэх мэт шинэ шинжлэх ухаанч зэвсгүүд гарсан ч зайн удирдлагаар тэсэлж өгөх технологи бүрэн боловсроогүй байсан.
Сэнс нь бөмбөгний дотоод “fuze” буюу механик/цахилгаан тэсрэгч механизмд холбогддог. (Энд “fuze” гэдэг нь цэргийн үг бөгөөд жирийн гал гаргагч утас буюу “fuse”-ээс ялгаатай). Жишээ нь, АНУ-ын Boeing B-17 Flying Fortress зэрэг бөмбөгдөгч онгоцонд ачаалагдсан үед сэнс нь аюулгүйн түгжээгээр тогтоогдсон байдаг. Харин бөмбөг хаягдах үед түгжээ автоматаар мултарч, сэнс чөлөөтэй эргэж эхэлнэ.
Бөмбөг унах явцад агаарын даралт сэнсийг урьдчилан тооцоолсон хурдаар эргүүлнэ. Энэ эргэлт нь бөмбөгний дотор талд байрлах шрупыг эргүүлэн гүн рүү шахаж, үүний тусламжтайгаар тэсрэлтийн идэвхжүүлэгч эсвэл цахилгаан дохиог өгнө. Шруп эцсийн цэгтээ хүрэх үед тэсрэгч механизм бэлэн болж, газардмагц тэсэрдэг. Сэнсний эргэлтээр тэсрэлтийн хугацааг тохируулснаар бөмбөг онгоцноос аюулгүй зайтай унах, мөн байгаа оновчтой цохих боломж бүрдэнэ.
Мэдээж, бөмбөгдөлтийн явцад нөхцөл байдал өөрчлөгдөж болдог. Тиймээс зарим бөмбөгнүүдийг урд ба хойд талд сэнстэй, өөрөөр хэлбэл хоёр тусдаа тэсрэгчтэй бүтээдэг байв. Жишээлбэл, бөмбөг анхны мөргөлтөөс хэдэн хормын дараа тэсрэх шаардлагатай бол, тухайлбал ангар нэвтэлсний дараа, арын сэнсний түгжээг мулталж тэсрэлтийг саатуулах боломжтой байсан юм.
slashgear.com
