Шөнө нисдэг тоть: Какапо
Какапо буюу шөнө нисдэг тоть нь Шинэ Зеландын эрэг орчмын Кодфиш, Мауд, Литтл Барриер арлуудад амьдардаг. Энэ том, нисдэггүй тоть нь зөвхөн Шинэ Зеландад байдаг бөгөөд тэдний хамгийн анхаарал татах зүйл нь тэдний бөөрөнхий биетэй байдал юм.
Какапо нь дугуй толгой, бие, шар шувуу шиг нүүр, бат бөх хөлтэй бөгөөд орчин үеийн тоть шувуудын хамгийн том нь юм. Эрэгтэй какапонууд 64 см хүртэл урттай, 4 кг орчим жинтэй байж болно. Мөн тэд дэлхийн хамгийн урт насалдаг шувуудын нэг бөгөөд 90 жил хүрдэг гэж үздэг.
Маори хэлээр “какапо” гэдэг нь “шөнийн тоть” гэсэн утгатай бөгөөд энэ нь тэдний шөнийн амьдралтай холбоотой юм. Нисдэггүй ч гэсэн какапо нь урт замыг явган туулж, модонд авирахдаа авхаалжтай байдаг. Тэд модноос үсрэхдээ богино далавчаа тэнцвэрээ хадгалахад ашигладаг.
Аюул мэдрэх үед какапо нь хөдөлгөөнгүй зогсож, ногоон өд нь ой модны навчтай төстэй тул бараг харагдахгүй болдог. Эрэгтэй какапогийн өд нь “чихэрлэг, ургамлын үнэртэй” гэж эрдэмтэд тодорхойлсон бөгөөд энэ хүчтэй үнэр нь тэдний үржлийн амжилтад нөлөөлж магадгүй юм.
Какапо нь “леккинг” хэмээх өвөрмөц зан үйлээр үрждэг цорын ганц тоть юм. Эрэгтэй какапонууд газар дээр жижиг нүх ухаж, тэндээ сууж эмэгтэй какапог дуудахдаа хоёр өөр дуу гаргадаг: бага давтамжтай “бум” дуу, өндөр давтамжтай “чинг” дуу. Эрэгтэй какапонууд шөнө бүр 8 цагийн турш, 2-3 сарын турш үргэлжлүүлэн дуугарч чаддаг.
Какапо нь 2-4 жилд нэг удаа үрждэг бөгөөд энэ үед орон нутгийн риму мод нь жимсээ элбэг ургуулдаг. Эдгээр жимс нь өндөглөх болон дэгдээхэйгээ тэжээхэд шаардлагатай кальци, витамин D-ээр баялаг байдаг.
Какапо нь Шинэ Зеландад хэдэн арван сая жилийн туршид байгалийн дайсангүйгээр амьдарч байсан. Гэвч 700 орчим жилийн өмнө Полинезийн хүмүүс ирснээр тэдний тоо буурч эхэлсэн. Европчууд Шинэ Зеландад ирснээр ой модыг устгаж, хулгана, муур, зэрлэг амьтад оруулж ирснээр какапо бараг устаж үгүй болох дөхсөн. 1900-аад он гэхэд тэд бараг устаж үгүй болсон байв.
Гэвч 1970-аад онд байгаль хамгаалагчид 200 орчим шувууны үржлийн популяцийг олж илрүүлсэн. Тэд олон арван жилийн турш какапог хамгаалж, тэдний ирээдүйг баталгаажуулахын тулд ажиллаж, тэднийг өнөөдөр амьдарч буй гурван арал руу нүүлгэн шилжүүлсэн. Одоогоор 242 орчим какапо зэрлэг байгальд амьдарч байгаа бөгөөд тэдгээр нь устаж үгүй болох өндөр эрсдэлтэй, ховордсон амьтдын жагсаалтад багтдаг.
Эх сурвалж:
Kākāpō: The chonky parrot that can live almost 100 years
This flightless nocturnal parrot is only found in New Zealand.
