Webb дэлхийгээс 630 гэрлийн жилийн зайд орших тод улбар шар өнгийн хийн хөшгийг маш нарийн детальтайгаар буулгажээ. Энэ бол Webb сансрын дурангийн гайхамшигт хүчийг бүрэн илэрхийлэх дүр зураг юм. Тус дурангийн тусламжтайгаар сансар огторгуйн уудамд байрлах Herbig-Haro 49/50 (HH 49/50) нэртэй протодоод урсгалыг тод харуулсан байна.
Herbig-Haro төрлийн биетүүд нь залуу оддын ялгаруулсан цацраг бодисын урсгалаас үүсдэг. Эдгээр их хэмжээний урсгал нь орчны материалаар дамжин өнгөрөхдөө цохилтын давалгаа үүсгэж, тухайн бодисыг халаадаг. Халсан материал хөрөх явцдаа гэрэл ялгаруулж, дээрх улбар шар өнгөтэй урсгал мэт үзэгдэх биетийг үүсгэдэг аж.
HH 49/50-ийг 2006 онд NASA-гийн Spitzer сансрын дурангаар анх илрүүлж, “Огторгуйн хар салхи” хэмээн нэрлэжээ. Webb дуран Spitzer-аас илүү өндөр нягтаршилтай дүрс авах чадвартай тул уг урсгалын бүтцийг илүү тод харуулсан байна. Мөн Spitzer-ийн дүрслэлд цэнхэр толбо мэт харагдаж байсан уг урсгалын үзүүр дэх биет одоо илүү нарийвчлан харагдаж байгаа бөгөөд үүнийг спираль галактик болохыг судлаачид тогтоожээ.
Webb сансрын дуран HH 49/50-ийг дүрсжүүлэхдээ ойрын инфра улаан туяаны камер (NIRCAM) болон дунд долгионы инфра улаан туяаны багаж (MIRI)-ийг ашигласан бөгөөд ингэснээр устөрөгч, нүүрстөрөгчийн дутуу исэл болон энергээр цэнэглэгдсэн тоосонцрын тархалтыг тодорхойлсон байна. Энэ мэдээлэл цаашдаа урсгалын онцлог шинжийг тодорхойлох, орчны материалд үзүүлэх нөлөөг судлахад туслах юм.
Эрдэмтэд HH 49/50-оос 1.5 гэрлийн жилийн зайд орших Cederblad 110 IRS4 нэртэй протостар уг урсгалын энергийг үүсгэж байгаа гэж үзэж байна. Харин HH 49/50-ийн үзүүрт харагдаж буй галактик нь хавьгүй хол байрладаг бөгөөд урсгалын тархалт үргэлжилсээр байвал хожим энэ галактикийн өмнүүр бүрэн давхарлаж харагдах аж. ESA-гийн мэдээлснээр, энэ давхцалд хэдэн мянган жил шаардлагатай юм.
Өөр олон Herbig-Haro төрлийн биетүүд сонирхол татахуйц байдаг. Жишээ нь, HH 46/47 нь сансар огторгуйд хөвж буй асуултын тэмдэг шиг харагддаг бол HH 49/50 нь Webb сансрын дурангийн анхны ололт биш юм. 2023 онд тус дуран дэлхийгээс 1,000 гэрлийн жилийн зайд орших HH 211-ийн маш урт сунан тогтсон урсгалыг дүрсэлж байжээ.
gizmodo.com
