Та хэзээ нэгэн цагт мэдээ алдуулалтгүйгээр шүдний суваг эмчлүүлэх эсвэл бусад томоохон шүдний процедурыг хийлгүүлж чадах уу гэж төсөөлж байсан уу? Миний шинжлэх ухааны салбарын нэгэн хамтрагч саяхан шүднийх нь мэдрэлийн ил гарсан хэсэгт хүнд өвдөлт мэдрэгдсэн тухай ярьсан юм. Тэрбээр мэдээ алдуулагчийн оронд “Aнхаарлаа төвлөрүүлэх” бясалгалын аргачлалыг ашиглан бүх анхаарлаа амандаа хандуулж, аль болох тайван, тэнцвэртэй байдлыг бий болгосон. Энэ нь өвдөлтийг хэдэн хоромд хувиргаж чаджээ. Шүдний эмч шүдийг нь хүрэх бүрд тэр баяр хөөрийн “Хөөс”-ийг мэдэрч байсан бөгөөд энэ мэдрэмж эмч түүнээс “Та яагаад инээмсэглэж байгаа юм бэ?” гэж асуутал үргэлжилсэн байна.
Ихэвчлэн хүмүүс яагаад хэт их сөрөг эсвэл өвдөлттэй туршлагад бүрэн мэдрэмжтэйгээр хандахыг хүсдэг вэ гэсэн асуулт гарч ирдэг. Гэхдээ зовлон эсвэл сэтгэлийн таагүй байдалтай нүүр тулах нь зарим тохиолдолд үр өгөөжтэй байж болох юм. Шинжлэх ухааны олон өгүүллүүдийн үр дүнгээс харахад тухгүй мэдрэмж эсвэл хүнд хэцүү сэтгэл хөдлөлийг хүлээн зөвшөөрөх нь ашиг тустай гэдгийг харуулдаг. Үүнээс гадна, бид бүгдээрээ хянах боломжгүй нөхцөл байдлуудад стресстэй, аз жаргалгүй мэдрэмжийг даван туулах арга замыг олох нь чухал.
20 гаруй жилийн турш бясалгал судалж буй судлаачийн хувьд би тэнцвэрт байдлыг хөгжүүлэх нь тодорхой төрлийн анхаарал төвлөрүүлэх бясалгалын чухал хэсэг бөгөөд энэ нь хүмүүст стресстэй нөхцөл байдалтай нүүр тулахад тусалдаг гэж үздэг.
Тэнцвэрт байдал ба стрессийн удирдлага
Тэнцвэрт байдал нь амьдралын хүнд сорилтуудыг тайван, ухамсартайгаар даван туулахад тусалдаг. Энэ нь бидний амьдралд үргэлж тулгардаг өөрчлөлтүүдийг илүү зөөлөн хүлээж авах, аз жаргал, сэтгэлийн амар амгаланг олоход чухал ач холбогдолтой юм.
Тав тухгүй байдалтай нүүр тулах ойлголт
Тав тухгүй байдалтай нүүр тулахыг юу гэж ойлгох вэ гэдгийг эхлээд тодорхойлох нь чухал. Би хэнд ч өөрийгөө аюултай эсвэл тэсвэрлэхийн аргагүй нөхцөлд оруулахыг уриалж байгаа юм биш. Гэхдээ бид өөрсдийгөө амаргүй, сорилттой нөхцөл байдалд оруулж, хязгаараа даван гарахад суралцаж болох юм. Энэ нь яг л дасгалжуулагч тамирчдыг тав тухын бүсээс нь бага зэрэг хэтрүүлэн дасгал хийлгэдэгтэй адил бөгөөд ингэснээр тэд илүү сайжирдаг.
Үнэхээр ч 2022 онд хийгдсэн, 2,000 гаруй хүнийг хамарсан нэгэн судалгаагаар оролцогчдыг өөрсдийгөө эвгүй, тав тухгүй байдалд оруулахыг дэмжсэн тохиолдолд (жишээлбэл, өөртөө итгэх итгэл нэмэгдүүлэхийн тулд импровизацын хичээлд суух эсвэл эсрэг улс төрийн үзэл бодолтой холбоотой мэдээлэл унших гэх мэт) хувийн өсөлтөө хамгийн ихээр мэдэрсэн болохыг тогтоожээ.
2023 онд нийтлэгдсэн өөр нэгэн судалгаагаар уйтгар гуниг, уур гэх мэт сөрөг сэтгэл хөдлөлийг төв байдлаар хүлээн авах чадвартай хүмүүс илүү аз жаргалтай, бага түгшүүртэй, сэтгэл гутралын шинж тэмдэг багатай байдаг нь илэрсэн байна. Энэ судалгаа сэтгэл судлалын салбарт өргөн хүрээнд зөвшилцөгдсөн дүгнэлттэй нийцдэг бөгөөд бид сэтгэл хөдлөл, бодлоо илэн далангүй, сониуч байдлаар хүлээн авч чадвал өөрсдийнхөө талаар хүчирхэг сургамж авч чадна гэж үздэг.
Тав тухгүй байдалтай зохицох ур чадвар: Бясалгалын ач холбогдол
Өөрийн судалгааны ажлын хүрээнд би бясалгал тав тухгүй байдалтай нүүр тулах ур чадварыг хөгжүүлэх хамгийн тохиромжтой арга зам болохыг олж тогтоосон. Ялангуяа энэ нь тэнцвэрт байдлыг сайжруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Ерөнхийдөө анхаарал төвлөрүүлэх бясалгал нь тухайн хүнийг одоогийн мөчид нээлттэй, хүлээн зөвшөөрөх байдлаар анхаарлаа төвлөрүүлэхэд сургадаг оюун ухааны дасгал юм.
“Тэнцвэрт байдал” гэдэг нь амьдралын сайн, муу бүхнийг хүлээн зөвшөөрч, амар амгалан байдлыг хадгалах оюун санааны хандлагыг илэрхийлдэг. Карнеги Меллон их сургуульд миний удирддаг лабораторид бид бясалгалын сургалтаар тэнцвэрт байдлыг хөгжүүлэх клиникийн туршилтууд явуулсан. Энэхүү аргачлал нь тухгүй мэдрэмжүүдийг тодорхой нэрлэж, бие махбодод мэдрэгдэж буй тав тухгүй байдалд хандан “тийм” гэж хэлэх зэрэг удирдамж бүхий бясалгалын дасгалуудыг агуулдаг.
Өдөр тутмын хэрэглээ ба өөрийгөө хөгжүүлэх ач холбогдол
Тав тухгүй байдалд хандах ур чадвар нь зөвхөн бясалгалын өрөөнд хязгаарлагдахгүй. Энэ нь өдөр тутмын амьдралын сорилтод илүү уян хатан, тайван хандахад тусалдаг. Жишээлбэл:
- Сэтгэл хөдлөлтэй зохицох: Сөрөг сэтгэл хөдлөлөө шүүмжлэхийн оронд тайвнаар хүлээн зөвшөөрөх.
- Тав тухгүй нөхцөл байдлыг хүлээн авах: Эвгүй нөхцөлд өөрийгөө турших замаар өсөлтийг мэдрэх.
- Эрүүл мэнддээ анхаарах: Бясалгалаар дамжуулан стрессийг бууруулж, амьдралын чанарыг дээшлүүлэх.
Тэнцвэрт байдал бол зөвхөн бясалгалын нэг хэсэг биш, харин илүү аз жаргалтай, сэтгэл хангалуун амьдралын үндэс юм.
scientificamerican.com
