Бид энэ орчлон ертөнцөд ганцаараа гэж үү? Хариулт нь бараг л үгүй. Орчлон ертөнцийн өргөн уудам байдал, физикийн хуулиуд нь амьдрал үүсэх боломжийг дор хаяж нэг гаригт, тэр тусмаа дэлхий дээр бүрдүүлсэн гэдгийг ойлгоход, өөр гаригт амьдрал оршин байх магадлал үндсэндээ баталгаатай юм. Гэсэн хэдий ч, үе үеийн эрэл хайгуулын дараа ч бид одоогоор ийм амьдралыг илрүүлээгүй л байна. Энэ хугацаанд бид ойрын хөршүүдтэйгээ харилцах боломжийг хязгаарласан од хоорондын асар их зай нь биднийг бараг л тусгаарлах өрөөнд оршиж буй мэт мэдрэмж төрүүлж болохыг ойлгоход хангалттай хэмжээний мэдээлэл цуглуулжээ. Гэхдээ энэ нь хайхаа зогсоох ёстой гэсэн үг биш. Харин бид хүлээлтээ зохицуулж, виртуал болон биечлэн уулзахын өмнө орон зай, цаг хугацаагаар урт удаан, ганцаардсан аялалд бэлэн байх хэрэгтэй гэсэн үг юм.
Харь гарагийн амьдралын боломжийн талаар эрт дээр үеэс ярилцсаар ирсэн. Гэхдээ түүний эрэл хайгуул нь 1959 онд физикч Жузеппе Коккони, Филип Моррисон нарын санал болгосон аргачлалын хүрээнд радио телескоп ашиглан од хоорондын харилцаа тогтоох боломжийг харуулсан цагаас хойш л шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр эхэлсэн байдаг. Жилийн дараа, одон орон судлаач Франк Дрейк “Гадаад Орчлон дахь Оюун Ухаант Амьдралыг Эрэх” (SETI) төслийн анхны алхам болох Озма төсөл-ийг удирдаж, Баруун Виржиниа мужийн Грийн Банкийн Үндэсний Радио Одон Орны Судалгааны Төвийн тоног төхөөрөмжийг ашиглан сансрын соёл иргэншлүүдээс ирэх дохиог хайж эхэлсэн. Төслийн дараагийн уулзалтад бэлтгэх явцдаа тэрээр одоо алдартай болсон “Дрейкийн тэгшитгэл”-ийг боловсруулсан бөгөөд энэ нь Сүүн зам галактик дахь харилцах боломжтой соёл иргэншлийн тоог (NC) тооцоолох магадлалт математик илэрхийлэл юм.
Бид бол хувьслын шаталсан үйл явцын бүтээгдэхүүн юм.
Үүнийг харгалзан Дрейкийн тэгшитгэлийг дараах байдлаар томьёолж болно:
NC = одон орон судлалын хувьсал × биологийн хувьсал × соёлын хувьсал × технологийн хувьсал × технологийн соёл иргэншлийн амьдралын хугацаа
Энэ тэгшитгэлд хувьслын дараагийн үе шат бүр өмнөхөөсөө үүдэн гардаг. Бидний хувьд энэ үйл явц дэлхий дээрх амьдралын бараг бүх хугацааг, ойролцоогоор 4.5 тэрбум жилийг зарцуулсан байна.
Дрейкийн тэгшитгэлийг “Шийдэх” оролдлогууд нь хувьслын шат бүр амжилттай дуусах магадлалын талаарх хангалтгүй мэдлэгээс үүдэн хязгаарлагдаж байсан. Гэвч орчин үеийн ажиглалтын ахиц дэвшил нь одоо одон орон судлалын хувьслын талаар илүү найдвартай тооцоолол хийх боломжийг олгож байна. Энэ нь голчлон манай галактикийн “Дэлхийтэй төстэй” экзопланетууд буюу оддынхоо тойрог замд зохистой байрлалтай жижиг чулуурхаг ертөнцүүдийг илрүүлж, судалснаар хийгдэж байна.
Одон орон судлаачдын бүртгэлд одоо 5,700 гаруй батлагдсан экзопланетууд багтсан бөгөөд зарим нь шингэн ус гадаргуу дээрээ тогтох боломжтой, оддынхоо “Амьдрах бүсэд” байрладаг. Эдгээр үр дүнг Сүүн замд өргөтгөж үзвэл, дэлхийтэй төстэй гаригуудын тоо (NE) ойролцоогоор гурван тэрбум орчим байна.
Энэ туршилтанд суурилан, Дрейкийн тэгшитгэлд технологийн соёл иргэншлийн амьдралын хугацааг тооцоолох шаардлагагүй болж, дараах байдлаар хялбаршуулж болно:
Nc ≈ αNE
Энд α (альфа) нь дэлхийтэй төстэй гаригууд дээр амьдрал, оюун ухаан, технологитой холбоотой хувьслын босгыг давсан гаригуудын хувь хэмжээ юм.
Гэхдээ дэлхийгээс гадуурх амьдралыг илрүүлэх (эсвэл лабораторид үүсгэх) хүртэл α-тай холбоотой биологийн урьдчилсан нөхцөлүүд өндөр таамаг төдий хэвээр байна. Түүнчлэн өөр гариг дээрх сэтгэхүй, технологийн тухай төсөөллүүд улам бүр тодорхойгүй байдаг.
Гэхдээ маргааны үүднээс, хувьслын шат бүрийг давж гарах магадлал 100-д нэг гэж үзье. Энэ тохиолдолд:
α = 0.01 × 0.01 × 0.01 = 0.000001
Өөрөөр хэлбэл, энэ (магадгүй өөдрөг) хувилбараар, дэлхийтэй төстэй гариг дээрх хувьсал од хоорондын радио харилцаа тогтоох чадвартай соёл иргэншлийг бий болгох магадлал нь шууд утгаараа “Саяд нэг” байх болно.
Хэрэв тийм бол Сүүн замд одоо харилцах боломжтой соёл иргэншлийн тоо ойролцоогоор 3,000 байна. Эдгээр соёл иргэншлийн эх гаригууд манай галактикийн хэдэн зуун тэрбум оддын хооронд жигд тархсан гэж үзвэл, тэдний хоорондох дундаж зай rs ойролцоогоор 3,000 гэрлийн жил байх болно.
Иймээс шууд од хоорондын аялал хийх замаар харилцах нь туйлын магадлал багатай харагдаж байна. Хэдий хамгийн тохиромжтой нөхцөлд байсан ч гэсэн радио долгион (эсвэл гэрлийн ямар ч хэлбэр)-аар хоёр талын харилцаа хийхэд дунджаар 6,000 жил шаардлагатай болно. Энэ нь соёл иргэншлийн тогтвортой байдал, урт настай байх талаарх ойлголтоор авч үзэхэд маш бэрхшээлтэй хугацаа гэж хэлж болно.
Иймээс, сүүлийн жилүүдэд олонтаа дурдагдаж байгаачлан, соёл иргэншлүүдийн хоорондын од хоорондын харилцаа зайлшгүй нэг чиглэлтэй байх болно—Tрадицийн радио эсвэл телевизийн дамжуулалттай адил.
Үүний хамгийн сайн жишээ нь 50 гаруй жилийн өмнө, Франк Дрейк Пуэрто Рикогийн Аресибо обсерваторийн 300 метр өргөн радио долгионы хүлээн авагчаар дамжуулан, 25,000 гэрлийн жилийн зайд орших М13 бөмбөлгөн бөөгнөрөл рүү радио долгионы хүчирхэг цацраг илгээж, мессеж дамжуулсан явдал юм. Энэ нь үндсэндээ бэлгэдлийн шинжтэй оролдлого байсан бөгөөд зөвхөн гурван минут үргэлжилсэн технологийн туршилт байсан боловч хүн төрөлхтний хувьслын түүхэнд шинэ үе шатыг тэмдэглэсэн үйл явдал болсон.
Энэ хугацаанд хувьслын шалгуурыг даван туулж, өөр нэг гариг дээр соёл иргэншил бий болох магадлал тун бага. Энэ нь манай галактик дахь боломжит харилцах соёл иргэншлүүд дундаас бид хамгийн залуу, хамгийн доод түвшнийх байж магадгүй гэсэн таамаглалыг дэвшүүлж байна. Техникийн хувьд радио долгион хүлээн авах нь дамжуулахаас хялбар байдаг тул бид өөрсдийгөө дамжуулагч бус, хүлээн авагчийн үүрэг гүйцэтгэх нь илүү тохиромжтой.
Илүү өндөр түвшний соёл иргэншлүүдийн санамсаргүй “Технологийн гарын үсэг”-ийг (техно-сигнатур) хайх боломжтой. Гэвч 100,000 гаруй галактикийн урьдчилсан судалгаа нь хэт хөгжсөн харь гарагийн технологийн үйл ажиллагаанаас гарах илүүдэл дулааны шинж тэмдэг ховор байгааг харуулсан. Судалгааны үр дүнд 100 орчим боломжит зорилтот объект илэрсэн ч тэдгээрийг тайлбарлахад Галактик даяарх супер соёл иргэншилийн тухай төсөөлөл шаардлагагүй.
Энэ бага зэрэг сэтгэл гонсойлгосон үр дүн болон радио SETI судалгааны олон арван жилийн туршид үр дүн гараагүй байдал нь эдгээр хүчин чармайлтууд эцэстээ амжилттай болох магадлалыг үгүйсгэхгүй. Гэхдээ бид үндсэндээ ганцаараа оршин байгаа гэсэн санааг улам бататгаж байна.
Одоогоор бидний өөр хаа нэгтээ амьдрал олох хамгийн сайн боломж, α утгыг тодорхойлох хамгийн боломжит арга зам бол экзопланетуудын агаар мандал дахь био шинж тэмдгүүдийг хайх, мөн манай нарны систем дотор амьдралыг нарийвчлан эрж хайх явдал юм. Эдгээр судалгаа нь олон мянган жилийн хугацаа шаардахгүй, одоогийн технологийг ашиглан хэрэгжүүлэх боломжтой.
Бид аль хэдийн Марс гариг болон аварга гаригуудын далай бүхий дагуулууд дээр амьдрал эрэлхийлэх робот судалгааны багуудыг илгээж байна. Мөн НАСА-гийн “Амьдрах боломжтой ертөнцүүдийн обсерватори” (2030-аад эсвэл 2040-өөд онд хөөргөж магадгүй) зэрэг дэвшилтэт сансрын телескопуудыг ашиглан дэлхийтэй төстэй олон гаригийг спектрийн аргаар судалж, амьдралын ул мөр хайхаар төлөвлөж байна.
Ийм өндөр магадлалын эсрэг үйл ажиллагаа өрнүүлж байгаа нь яагаад хэрэгтэй вэ гэж хүмүүс гайхаж болох юм. Коккони, Моррисон нар 1959 оны судалгааны өгүүлэлдээ үүний хариуг өгсөн байдаг: “Амжилт олох магадлалыг тооцоолох хэцүү ч, хэрэв бид хэзээ ч хайхгүй бол амжилтын магадлал тэг байх болно.”
Дараах зүйлийг бодоод үзээрэй: Хэрэв эдгээр судалгааны аль нэг нь эерэг үр дүн өгвөл энэ нь орчлон ертөнц үнэхээр амьдралаар дүүрэн гэсэн үг. Харин бүх үр дүн сөрөг байвал энэ нь биднийг орчлон ертөнцийн сугалааны ялагчид болохыг харуулах хамгийн бодит нотолгоо болж, галактикийн асар их цөлд оршиж буй үнэтэй гаригийн баянбүрдэд амьдарч буйг батална.
Хэрэв эрдэмтэд бид ийм том аз хожсон болохыг харуулж чадвал, бид энэ дэлхий болон бие биетэйгээ илүү болгоомжтой харьцаж эхлэх болов уу? Бид үүнийг үргүй зарцуулахаас сэргийлэх үү? Би үүнд тийм гэж итгэх дуртай.
scientificamerican.com
