Исланд улс яагаад шумуулгүй вэ?
Шумуул дэлхийн бараг бүх улсад хүмүүсийг хаздаг. Гэхдээ энэ цус сорогч шавьж байхгүй улс орон байдаг уу? Хариулт нь “тийм” бөгөөд Исланд улс шумуулгүй цорын ганц улс юм. Хөрш орнууд болох Норвеги, Шотланд, Гренланд зэрэгт олон төрлийн шумуул байдаг ч Исланд улс шумуулгүй хэвээр байна. Антарктид мөн шумуулгүй боловч энэ нь улс биш юм.
Исланд яагаад шумуулгүй байдаг вэ гэдэгт эрдэмтэд хэд хэдэн онол дэвшүүлсэн байдаг. Нэг онол нь шумуул Исланд руу хараахан хүрч амжаагүй гэсэн санаа юм. Исланд улс хөрш орнуудаасаа хэдэн зуун миль далайгаар тусгаарлагдсан тул шумуул нисэж ирэхэд хэцүү байгалийн саад болж байна.
Гэсэн хэдий ч шумуул онгоцоор зөөвөрлөгддөг. Исландын их сургуулийн профессор Гисли Мар Гисласон Гренландаас Исланд руу нисэх онгоцонд шумуул барьж авсан тухайгаа баталсан. Шумуул онгоцны буух арал дээр хэдэн цагийн турш хөлдөх температурт амьдрах чадвартай гэж тэр хэлсэн байна.
Тэгвэл шумуул ирсэн бол яагаад популяци үүсгэж чадахгүй байна вэ? Гисласон Исландын хатуу ширүүн уур амьсгал нь хамгийн магадлалтай тайлбар гэж үзэж байна. Шумуулын амьдралын мөчлөг нь өндөг, авгалдай, хөврөл, насанд хүрсэн гэсэн дөрвөн үе шаттай. Насанд хүрсэн шумуулууд өндгөө усанд тавьдаг. Эдгээр өндөгнөөс авгалдай гарч, хөврөлд хөгждөг. Хөврөлөөс насанд хүрсэн шумуул гарч ирдэг.
Исландын уур амьсгал нь урт өвөл, намар, хавар усан сангууд хөлдөж, хайлж, дахин хөлддөг давтамжтай байдаг. Эдгээр мөчлөгүүд нь шумуулын өндөг, авгалдайг насанд хүрэхээс нь өмнө үхүүлж, популяци үүсгэхэд хэцүү болгодог.
Гэсэн хэдий ч цаг уурын өөрчлөлттэй холбоотойгоор Исландын шумуулгүй байдал үүрд үргэлжлэхгүй байж магадгүй. Илүү дулаан хавар, намар нь хөлдөөгүй усан сангуудыг урт хугацаанд бий болгож, шумуулын байнгын популяци үүсгэх боломжийг олгоно гэж эрдэмтэд үзэж байна.
Хэрэв шумуул Исландад тархвал энэ нь шумуулгүй бүс нутаг алга болсон анхны тохиолдол биш юм. Хавай нь дэлхийн хамгийн тусгаарлагдсан арлуудын нэг бөгөөд 1826 он хүртэл шумуулгүй байсан. Европ, Америкийн хөлөг онгоцууд санамсаргүйгээр шумуулыг оруулж ирсэн бөгөөд Хавайн таатай уур амьсгалд шумуулууд хурдан тархсан. Цаг уурын өөрчлөлтөөс болж шумуулууд Хавайн өндөрлөг ойн бүс рүү нэвтэрсэн.
Исландад шумуул ирэх магадлал байгаа ч халдварт өвчин тараадаг шумуулын эрсдэл бага хэвээр байна. Учир нь эдгээр шавьж нь халуун орны уур амьсгалд амьдрах шаардлагатай байдаг. Хойд Европт ийм халдвар тархах магадлал бага хэвээр байх болно гэж эрдэмтэд үзэж байна.
Эх сурвалж: livescience.com
