Цагаан одой оддын тойрог замд амьдрал оршин тогтнох боломжтой юу?
Нар нэгэн өдөр амьдралынхаа төгсгөлд хүрч, төв хэсгийн устөрөгчийн түлш нь дуусах үед цөмийн нэгдлийн урвалаа зогсооно. Ихэнх хүний хувьд энэ бол нарны аймгийн төгсгөл мэт сонсогддог. Гэвч үнэн хэрэгтээ энэ нь шинэ боломжийн эхлэл байж болох юм.
Нар мөхөхөд юу болдог вэ?
Нар шиг одод шаталтаа дуусгасны дараа “Улаан аварга” хэмээх шатанд орж, эрс тэлдэг. Түүний гаднах давхаргууд таталцлын хяналтаа алдсанаар сансарт цацагдаж, төвд нь үлдсэн нягт бөөгнөрөл нь цагаан одой од болдог. Энэ нь Дэлхийтэй ойролцоо хэмжээтэй боловч Нарны бараг тэн хагас масстай, маш нягт, маш халуун биет юм.
Би Висконсин-Мэдисоны их сургуулийн одон орон судлалын профессорийн хувиар 2020 онд хамтрагчдын хамтаар анхны бүрэн хэмжээний гаригийг цагаан одой одны эргэн тойронд илрүүлж байсан. Тэр цагаас хойш миний сонирхол: “Цагаан одой одны тойрог замд амьдрал оршин тогтнож чадах уу?” гэх асуултад төвлөрсөн.
Далай үүсч чадах уу?
Амьдрал оршиход шингэн ус, далай зайлшгүй шаардлагатай. Гэвч мөхсөн од болох цагаан одой одны эргэн тойронд ийм ус хадгалагдаж чадах уу?
Нэгэн сонирхолтой хариултыг 2025 оны зургадугаар сард нийтлэгдсэн судалгаанд өгсөн байдаг. Үүний дагуу, хэрэв гариг тодорхой нөхцөлөөр цагаан одны тойрог замд шилжвэл, шингэн усаа алдалгүй хадгалж чадах магадлал бий гэж үзжээ.
Тойрог замаар нүүдэллэх хэрэгцээ
Цагаан од болохоосоо өмнө Нар улаан аварга болох ба энэ үед Буд, Сугар, Дэлхий зэрэг дотоод гаригуудыг залгих магадлалтай. Тиймээс нэгэн гариг амьд үлдэхийн тулд анхнаасаа Бархасбадь эсвэл түүнээс ч хол байрлалд оршиж байх хэрэгтэй.
Харин амьдралын бүс (habitable zone) нь цагаан одны хувьд маш ойр зайд оршдог тул гариг амьдралд тохирох бүсэд шилжих шаардлагатай болдог. Компьютер симуляциуд энэ төрлийн шилжилт боломжтойг харуулсан ч, энэхүү үйл явц маш их дулаан үүсгэж, далайн усыг ууршуулж мэдэх эрсдэлтэй. Гэхдээ шилжилт цагаан од хөрсний дараа явагдвал, ус ууршихгүй байх магадлалтай.
Цагаан одой одод — орчлон ертөнцийн элбэг тохиол
Манай галактикт л гэхэд 10 тэрбум гаруй цагаан одой од байгаа гэж таамагладаг. Бага масстай од бүр цагаан одой болох хувь тавилантай тул цаашид энэ тоо улам бүр нэмэгдэнэ. Хэрэв тэдгээрийн тойрог замд амьдрал оршин тогтнох боломж байгаа нь батлагдвал энэ нь амьдрал хайх шинэ зорилтот бүсүүдийг нээх том алхам болно.
Илрүүлэх аргын шинэ үе
Цагаан одой од нь Дэлхийтэй адил хэмжээтэй тул транзит илрүүлэлтийн арга (одны гэрлийг хааж өнгөрөх үеийг хэмжих арга) ашиглахад хэцүү байдаг. Гэсэн ч, Жэймс Вэбб сансрын телескоп шиг дэвшилтэт төхөөрөмжүүд энэ хүндрэлийг давж чадна гэж үзэж байна.
Хэрэв ийм гаригуудыг илрүүлж, тэдгээрийн агаар мандалд амьд биетийн гаралтай молекулуудыг илрүүлж чадвал энэ нь асар том шинжлэх ухааны нээлт болох юм. Учир нь энэ нь одны нас дууссаны дараа ч амьдрал орших боломжтой гэсэн онолыг батлах болно.
🔭 Эх сурвалж: Space.com – Earth-size stars and alien oceans
