Шинэ судалгаагаар анхдагч хар нүхнүүдийн дэлбэрэлтийг ойрын ирээдүйд ажиглах боломжтой гэж үзэж байна
Хар нүхний дэлбэрэлт бол хагас зуун жилийн турш онолын түвшинд л яригдаж ирсэн ховор үзэгдэл. Урьд нь 100,000 жилд ганц тохионо гэж үздэг байсан бол Массачусетсийн их сургуулийн физикчдийн шинэ тооцооллоор энэ магадлал арван жилд нэг удаа болж өндөрсөөд байна.
Дэлбэрэх магадлалтай хар нүхнүүд гэж юу вэ?
Судалгааны гол объект нь Стивен Хокингийн 1970 онд таамагласан анхдагч хар нүхнүүд (PBHs) юм. Эдгээр нь их тэсрэлтийн дараах маш богино хугацаанд ертөнцийн өндөр нягтралтай хэсэгт үүссэн байж болзошгүй гэж үздэг. Жижиг хэмжээтэй эдгээр хар нүхнүүд Хокингийн таамагласан цацралын нөлөөгөөр аажмаар ууршиж, эцэст нь дэлбэрэлт болж төгсдөг.
Яагаад бид хараагүй вэ?
Өмнө нь физикчид анхдагч хар нүхнүүдийг цахилгаан цэнэггүй гэж үзэж ирсэн. Харин шинэ судалгаанд “хар QED” хэмээх загвар ашиглан, тэдгээр нь бага хэмжээний цахилгаан цэнэгтэй байсан бол ууршилт удааширч, яг одоо дэлбэрэх шатандаа орж байгаа байж болохыг тогтоожээ.
Хэрхэн ажиглах вэ?
Ийм дэлбэрэлт нь Хокингийн цацралын хүчтэй тэсрэлтийг дагуулдаг: гамма туяа, рентген туяа, богино хугацааны фотон ба бөөмсийн урсгал. Өнөөдрийн сансрын телескоп, оптик төхөөрөмж, радио антенн зэрэг нь энэ үзэгдлийг барих чадвартай болсон. Харин одоо бид зөв цагтаа зөв чиглэлд анхаарлаа хандуулах л үлдлээ.
Хэрвээ илрүүлбэл юу болох вэ?
Анхдагч хар нүхний дэлбэрэлтийг илрүүлбэл:
- Хокингийн цацралын онол батлагдана,
- Од үүсэлгүйгээр таталцлын нягт биетүүд оршин байдгийг батална,
- Орчлонгийн бөөмийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн “бүртгэл”-ийг олно — кварк, Хиггс бозон, электрон, хар материйн үлдэгдэл гээд бүхий л зүйлсийг нэг дор харах боломж бүрдэнэ.
Шинжлэх ухаанд өгөх үнэт боломж
Энэ бол физикийн сурах бичгийг шинэчлэх түүхэн боломж. Хэдий эрсдэл өндөр ч, нэг ч дэлбэрэлтийг ажиглах нь сансар судлалын, бөөмийн физикийн болон орчлон судлалын салбарын хувьд хувьсгал авчрах ач холбогдолтой.
“Бидэнд хайх арга ч бий, хэрэгсэл ч бий. Харин одоо байгаль бидэнд боломж олгохыг л хүлээж байна” гэж судлаачид онцолсон байна.
📘 Эх сурвалж: Earth.com, энэхүү судалгаа нь Physical Review Letters сэтгүүлд нийтлэгдсэн болно.
