100 наслах найдвар бүдгэрч байна уу?
20-р зуун бол хүн төрөлхтний амьдралын дундаж хугацаа тэсрэлттэйгээр өссөн он цаг байлаа. Цэвэр ус, вакцин, антибиотик, хүүхдийн өвчлөл бууралт зэргийн нөлөөгөөр хүмүүс урьд хожид байгаагүйгээр урт насалж эхэлсэн. Харин XXI зуунд хөл тавьсан өнөөгийн бидний хувьд энэ өсөлт ийнхүү удааширч байна.
Гайхамшигтай үсрэлтийн үе ард хоцорсон уу?
1900-аад оноос 1938 он хүртэл өндөр хөгжилтэй орнуудад амьдралын дундаж хугацаа жил бүр дунджаар таван хагас сараар нэмэгдэж байв. Энэ үед төрсөн хүн дунджаар 62 насалдаг байсан бол 1930-аад оны сүүл гэхэд 80 нас шүргэх болсон.
Энэ өсөлт шидийн мэт санагдах авч үнэн хэрэгтээ нийтийн эрүүл мэндийн амжилтуудын үр дүн байв — цэвэр ус, ариун цэврийн байгууламж, аюулгүй төрөлт, шим тэжээл сайжирсан хоол хүнс, нярай болон бага насны хүүхдийн эндэгдлийг эрс бууруулсан эмчилгээ, урьдчилан сэргийлэлтийн арга хэмжээ зонхилж байсан юм.
“Амархан олддог жимс”-ийг түүгээд дууссан уу?
1939 оноос хойш төрсөн үеийнхний хувьд өсөлтийн хурд саарсан. Судалгаанаас үзэхэд, энэ үеийн хүмүүсийн дундаж наслалт жил бүр ердөө хоёр хагас сараар нэмэгдэж байгаа нь өмнөх үетэй харьцуулахад хоёр дахин бага үзүүлэлт юм.
Учир нь бага насны эндэгдэл аль хэдийн маш бага болсон тул цаашид амжилт гаргахын тулд өндөр настай хүмүүсийн эрүүл мэндэд анхаарах шаардлагатай болж байна. Зүрх судасны өвчин, хорт хавдар, чихрийн шижин, уушигны архаг өвчин, сэтгэцийн эмгэг зэрэг нь амьдралын дундаж хугацаанд гол “саад” болж байна.
Үеийнхэн 100 наслахгүй
Судалгааны дүнгээс харахад, 1939 оноос хойш төрсөн өндөр орлоготой орнуудын ямар ч үеийнхэн дундаж 100 нас хүрэхгүй ажээ. Хэдийгээр эмнэлгийн үйлчилгээ, технологи, амьдралын чанар сайжирч, зуун насалж буй хүмүүсийн тоо нэмэгдэх хандлагатай байгаа ч бүхэл бүтэн үеийн дундаж наслалт гурван оронтой тоонд хүрэхгүй.
Жишээлбэл, 1980 онд төрсөн хүмүүс өнөөдөр хамгийн орчин үеийн эмчилгээг хүртэж байгаа ч, тэдний амьдралын хугацааны таамаглалаар 100 нас хүрэх магадлал тун бага байна.
Бодлогын түвшинд дахин тунгаах хэрэгтэй
Олон улсын тэтгэврийн тогтолцоо, эрүүл мэндийн төсөв, нийгмийн халамжийн системүүд нь өмнөх зууны хурдацтай өсөлт үргэлжлэнэ гэсэн таамаг дээр суурилсан байдаг. Харин одоо энэхүү таамаглал үнэн эсэхийг дахин авч үзэх шаардлагатай болжээ.
Хувь хүний түвшинд ч энэ нь тодорхой дохио өгч байна: бидний өвөө эмээ нарын амжилтаас үүдэлтэй “урт наслах хүлээлт”-ийг одоо илүү бодит үнэлэмжтэй харьцуулах цаг иржээ. Санхүүгийн бэлтгэл, тэтгэврийн нас, асаргааны шийдвэрүүд тогтвортой, аажуухан өсөлтөд суурилсан байх ёстой.
Эрүүл амьдралын ирээдүйг хэрхэн бүтээх вэ?
Судлаачид цаашдын өсөлтийг хангахын тулд дараах үндсэн, гэхдээ үр дүнтэй чиглэлүүдэд хөрөнгө оруулахыг санал болгож байна:
- Цусны даралт, чихрийн шижингийн хяналтыг сайжруулах
- Эрүүл хооллолт, хөдөлгөөнийг хялбар, хүртээмжтэй болгох
- Вакцинжуулалт, урьдчилан сэргийлэх үзлэгийг өргөжүүлэх
- Агаарын бохирдол, ажлын байрны болон зам тээврийн эрсдэлийг бууруулах
- Анхан шатны тусламж, олон нийтийн болон сэтгэцийн эрүүл мэндэд чиглэсэн хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх
Мөн хамгийн чухал нь Нийгмийн тэгш байдлыг хангах. Өнөөдрийн хамгийн хурдан урт наслах боломж нь хамгийн эмзэг бүлгийн амьдрах орчин, нийгмийн дэмжлэгийг сайжруулахад оршино.
📚 Судалгааны эх сурвалж: Proceedings of the National Academy of Sciences сэтгүүл
🔗 Эхлэл мэдээ: earth.com
