Өнөөдөр low-Earth orbit буюу Дэлхийд ойр тойрог замд ажиллаж буй 14,000 гаруй идэвхтэй хиймэл дагуулын ойролцоогоор гуравны хоёр нь Элон Маскын Starlink сүлжээнд хамаардаг гэж тооцогддог. Засгийн газрууд, тэр дундаа АНУ хүртэл эдгээр дагуулыг алсын холбоо, цэргийн ажиллагаа, интернетийн хүртээмж зэрэг олон талбарт түшиглэн ашиглаж ирсэн. Ийм том сүлжээ нь зөвхөн иргэний хэрэглээний технологи биш, геополитикийн хүчин зүйл болж хувирчээ. Үүний зэрэгцээ Starlink-ийг онилох шинэ хэлбэрийн заналхийлэл яригдаж эхэлсэн нь анхаарал татаж байна.
NATO-гийн тагнуулын үнэлгээнд тулгуурласан мэдээллийг Associated Press тоймлон нийтлэхдээ Орос Starlink-ийн тойрог замыг “шрапнель үүл”-ээр дүүргэх төрлийн зэвсэг хөгжүүлж болзошгүй гэжээ. “Zone-effect” гэх энэ санаа нь өндөр нягттай жижиг үрэл, хэлтэрхий маягийн олон зуун мянган биетийг нэг бүсэд тарааж, олон дагуулыг зэрэг ажиллагаагүй болгох боломжтойг онцолсон байна. Энгийнээр хэлбэл, нэг удаагийн ажиллагаагаар “дагуулын зам”-ыг жижиг сум шиг хог хаягдлаар шүршиж, түүгээр нь зорилтот сүлжээг бүхэлд нь гацаах хувилбар юм. Gizmodo уг мэдээллийг бие даан баталгаажуулж чадаагүй бөгөөд USSF, Оросын ерөнхийлөгчийн хэвлэлийн алба, SpaceX-оос тайлбар хүссэн ч нийтлэл бичих үед хариу ирээгүй гэжээ.
Starlink-ийг онилох оролдлого яригдаж буй нь Украинд өрнөж буй дайны нөхцөлд гэнэтийн зүйл биш. Орос 2022 оны 2-р сарын 24-нд бүрэн хэмжээний довтолгоо эхлүүлснээс хэдхэн хоногийн дараа Украинд Starlink үйлчилгээ идэвхжиж, дайнд эвдэрч сүйдсэн холбооны дэд бүтцийг нөхөх нэг тулгуур болж эхэлсэн. Үүнээс хойш Starlink нь иргэний байгууллагуудын холбоо, фронтын мэдээлэл солилцоо, хамгаалалтын ажиллагаанд шаардлагатай өгөгдөл дамжуулалт зэрэгт чухал үүрэгтэй байсаар иржээ. Тиймээс Украин дахь Starlink-ийн хүртээмжийг саатуулах нь Орост тактикийн давуу тал авчирч мэднэ.
Гэвч ийм “шүршдэг хог”-ийн тактик нь зөвхөн Starlink-ийг бус, тухайн өндрийн бүсэд ажиллаж буй бусад бүх дагуулыг ч мөргөж гэмтээх эрсдэлийг дагуулна. Associated Press-ийн мэдээлснээр Канадын цэргийн Space Division-ийг удирддаг Бригадын генерал Кристофэр Хорнэр ийм төрлийн ажиллагаа хяналтаас гарах магадлал өндөр, нэг бүсийг бүхэлд нь “бүрхэж” орхино гэж болгоомжилжээ. Өөрөөр хэлбэл, нэг хайрцаг дүүрэн BB үрэл зад татахтай адил — ганц зорилтот биш, ойролцоо тойрог зам дахь “бүгдэд” аюултай орчин бий болно гэсэн санаа. Сансрын хог хаягдал нь өндөр хурдтай тул өчүүхэн хэлтэрхий хүртэл мөргөлдвөл асар их гэмтэл үүсгэдгийг мэргэжилтнүүд олонтаа анхааруулдаг.
Эрсдэл нь Оросын өөрийн дагуул, мөн холбоотнуудынх нь системд ч адилхан үйлчилнэ. Орос low-Earth orbit болон geostationary-Earth orbit-д цэрэг, худалдаа, туршилтын зориулалттай хиймэл дагуулуудтай идэвхтэй оролцоотой гэж USSF мэдээлдэг ч яг хэд нь ажиллаж буй нь ил тод биш. Харин Хятад 2025 оны 7-р сарын байдлаар бараг 1,200 дагуултай гэж USSF тооцсон нь Оростой ойр түншүүдийн сансрын хөрөнгө ч эрсдэлд орж болохыг илтгэнэ. Түүнчлэн Tiangong Space Station болон Орос оролцогч улс болсон International Space Station хүртэл хэлтэрхийн бүс тэлбэл мөргөлдөх аюул нэмэгдэх юм.
Associated Press-ийн эшлэлд Secure World Foundation-ийн сансрын аюулгүй байдлын мэргэжилтэн Викториа Сэмсон ийм алхам гарна гэдэгт ихэд эргэлзэж буйгаа илэрхийлсэн байна. Гэхдээ зарим ажиглагчийн хувьд “өндөр эрсдэлтэй ч боломжгүй биш” хувилбар гэж үзжээ: хэрэв Орос хамгийн туйлширсан технологийн чиглэлүүдийг хөгжүүлэхэд бэлэн байгаа тухай мэдээллүүд үнэн бол, түүнээс “бага зэрэг доогуур” атлаа орбитын орчныг ижил хэмжээнд сүйтгэх арга хэрэгсэл ч хөгжүүлж мэднэ гэсэн логик яригдаж байна. Энэ нь сансрын дайн гэдэг ойлголт зөвхөн пуужин эсвэл лазерын тухай биш, “орбитын орчныг өөрчлөх” замаар давуу байдал бий болгох тухай болж хувирч буйг харуулна.
Нөгөө талд, ийм стратеги яагаад яригдаж байгааг технологийн өрсөлдөөний өнцгөөс тайлбарлах оролдлого ч байна. Starlink-ийн дагуулын тоо дангаараа Орос, Хятадын нийт орбитын хөлгүүдийн хэмжээнээс хавьгүй олон гэж үздэг бөгөөд энэ нь мэдээлэл, харилцаа холбооны давуу талыг нэг компанид төвлөрүүлжээ. Тиймээс Орос арилжааны дагуулын сүлжээг бөөнөөр нь унтрааснаар “тоглоомын дүрэм”-ийг өөрчлөх, бүр шаардлагатай бол өөрийн хөрөнгөөс ч золиос гарган low-Earth orbit-д хандах боломжийг нийтээр нь хүндрүүлэх эрсдэлтэй алхам хийхийг үгүйсгэхгүй гэж зарим шинжээчид тайлбарладаг. Гэхдээ энэ нь дэлхийн сансрын орчинд урт хугацааны сөрөг ул мөр үлдээж, хэнд ч ашиггүй “хогийн бүс” үүсгэх магадлалтай тул хамгийн аюултай хувилбаруудын нэг хэвээр байна.
Эцэст нь, Starlink-ийн эсрэг ийм заналхийлэл бодит эсэх нь тодорхойгүй ч нэг зүйлийг ойлгуулж байна: сансар бол судалгаа, үйлчилгээний талбар байхаас гадна маргаан мөргөлдөөний шинэ “өндөрлөг” болжээ. Дэлхийн улс орнууд тойрог зам дахь чадавхаа өргөтгөх тусам, дараагийн томоохон хямрал зөвхөн газар дээр бус, бидний толгой дээгүүрх орбитод ч өрнөх эрсдэл нэмэгдэж байна. Тиймээс сансрын хог хаягдал, дагуулын хамгаалалт, олон улсын зохицуулалтын асуудал өнөөдөр шинжлэх ухааны төдийгүй аюулгүй байдлын бодлогын төв сэдэв болжээ.
[Excerpt:]
NATO-гийн үнэлгээгээр Орос Starlink-ийн тойрог замд өндөр нягттай үрэл, хэлтэрхий тарааж олон дагуулыг зэрэг саатуулах “zone-effect” зэвсэг хөгжүүлж болзошгүй. Гэвч энэ нь бусад улсын дагуул, сансрын станцуудыг ч эрсдэлд оруулна.
