Сансрын шинэ нээлт: Хоёр галактикийн мөргөлдөөнөөс үүссэн хар нүх
Жэймс Вэбб сансрын дурангаар (JWST) судлаачид “Хязгааргүй галактик” хэмээх өвөрмөц хэлбэртэй галактикийг илрүүлсэн бөгөөд энэ нь “шууд нуралтын хар нүх”-ийг агуулж байж магадгүй гэж үзэж байна. Энэ нь үхэж буй одоос бус, харин асар их хийн үүлнээс шууд үүссэн хар нүх юм.
Хязгааргүй галактик нь хажуу тийшээ 8 хэлбэртэй, хоёр улаан бөөмтэй учраас ийм нэртэй болсон. Энэ хэлбэр нь хоёр дискэн галактик мөргөлдсөний үр дүнд үүссэн гэж үздэг.
Энэ галактикийн онцлог нь хар нүх нь мөргөлдөж буй хоёр галактикийн аль нэгнийх нь бөөмд бус, харин тэдгээрийн хоорондох хийн үүлэнд байрлаж байгаа явдал юм. Судлаачид энэ үүл нь хар нүхийг үүсгэсэн гэж үзэж байгаа бөгөөд энэ нь хар нүхний шууд нуралтын замналын анхны ажиглалтын нотолгоо байж магадгүй юм.
Энэхүү нээлтийг Жэймс Вэбб сансрын дурангийн 255 цагийн COSMOS-Web судалгааны хүрээнд хийсэн бөгөөд судлаачид мөргөлдөж буй галактикуудын тус бүрийн бөөмд супер масс хар нүх байгаа болохыг илрүүлжээ.
Йелийн их сургуулийн судлаач Питер ван Доккум “Энэ галактик бүх талаараа ер бусын. Түүний хэлбэр нь хачирхалтай төдийгүй супер масс хар нүх нь их хэмжээний материалыг татаж байна” гэжээ. Хар нүх нь хоёр бөөмийн аль нэгэнд бус, харин дунд нь байрлаж байгаа нь хамгийн том гайхшрал байлаа.
Ван Доккум хар нүх нь галактикийн бөөмд байхгүй байх нь ер бусын зүйл биш ч хэрхэн тэнд очсон нь сонирхолтой асуудал гэж тайлбарласан байна. Тэрээр хар нүх нь тэнд үүссэн гэж үзэж байгаа бөгөөд энэ нь супер масс хар нүхний үүсэлтийн анхны ажиглалт байж магадгүй гэжээ.
Энэхүү нээлт нь супер масс хар нүхнүүдийн үүсэлтийн талаархи эртний таамаглалыг тайлбарлах боломжтой юм. Сансрын дурангийн ажиглалтаар супер масс хар нүхнүүд нь Их тэсрэлтийн дараах 500 сая жилийн дотор түгээмэл байсан нь тогтоогдсон байна.
Энэ нь супер масс хар нүхнүүд нь жижиг хар нүхнүүдийн нэгдлээс үүсдэг гэсэн өмнөх таамаглалтай зөрчилдөж байна. Харин шууд нуралтын замнал нь хар нүхнүүдийг оддын үхэл, супернова дэлбэрэлтээс зайлсхийж үүсэх боломжийг олгодог.
Ван Доккум “Хар нүхнүүд хэрхэн үүсдэг вэ гэдэг нь олон жилийн туршид маргаантай асуудал байсаар ирсэн. Хоёр үндсэн онол байдаг: ‘хөнгөн үр’ ба ‘хүнд үр’. Хөнгөн үрийн онолоор хар нүхнүүд нь оддын цөмийн нуралтаас үүсдэг бол хүнд үрийн онолоор хар нүхнүүд нь том хийн үүлнээс шууд үүсдэг” гэж тайлбарлажээ.
Судлаачид хоёр дискэн галактикийн мөргөлдөөнөөс үүссэн оддын цагираг бүтэц, хийн шахалт нь хар нүх үүсэхэд хүргэсэн гэж үзэж байна. Энэ нь хар нүхний шууд нуралтын замналын нотолгоо байж магадгүй юм.
Энэхүү систем нь гурван идэвхтэй хар нүхтэй: хоёр нь галактикийн бөөмд, нэг нь тэдгээрийн хооронд байрладаг. Судлаачид энэ хар нүх нь шууд нуралтаар үүссэн эсэхийг батлахын тулд цаашид судалгаа хийхээр төлөвлөж байна.
Эх сурвалж:
JWST finds unusual black hole in the center of the Infinity Galaxy: ‘How can we make sense of this?’
“The biggest surprise of all was that the black hole was not located inside either of the two nuclei but in the middle. We asked ourselves: How can we make sense of this?”
