Диаметр нь 40-90 метрийн хооронд хэлбэлзэх 2024 YR4 нэртэй солир дэлхийд аюул учруулж болзошгүй хэмээн шинээр бүртгэгдлээ. 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 27-нд анх илрүүлсэн энэхүү биетийг НАСА-гийн Дэлхий орчмын Биет Судлалын Төв (CNEOS) 2032 оны арванхоёрдугаар сарын 22-нд дэлхийтэй 1/43 (2.3%) магадлалтай мөргөлдөх боломжтой гэж ангилаад байна.
Энэхүү магадлал нь ойрын үед илэрсэн солируудын дундаас хамгийн ноцтойд тооцогдохуйц үзүүлэлт тул эрдэмтэд, сансар судлалын агентлагууд боломжит арга хэмжээг судалж эхэлжээ. Бидэнд ердөө найман жилийн хугацаа үлдсэн тул хамгийн зөв төлөвлөгөөг тодорхойлох яаралтай шаардлага тулгарч байна. Гэвч шинжээчид цаг бидний талд байхгүйг анхааруулж байна.
2024 YR4-ийг зогсоож чадах уу? Цаг хугацаа харгис хурдаар урсан өнгөрч байна
2024 YR4-ийг тойрсон гол асуудал нь цаг хугацаа. Аюулыг үнэлж, хариу арга хэмжээ авах богино хугацаа бидэнд олдоод байна.
Галт уул судлаач, шинжлэх ухааны сэтгүүлч Робин Жорж Эндрюс хоёрдугаар сарын 11-нд X (хуучнаар Twitter)-д энэ асуудлыг тайлбарлахдаа:
“Бидэнд үүнийг шийдэхэд наймаас ч бага жил байна. Гэтэл солирын чиглэлийг өөрчлөх хөтөлбөр төлөвлөх, бүтээх, хэрэгжүүлэхэд 10 ба түүнээс дээш жил шаардлагатай.”
Хэрэв шуурхай арга хэмжээ авахгүй бол 2024 YR4 дэлхийтэй мөргөлдөх нь тодорхой болно.
Яагаад НАСА-гийн DART аргыг ашиглаж болохгүй гэж?
НАСА 2022 онд DART (Double Asteroid Redirection Test) хөтөлбөрийн хүрээнд сансрын хөлгөөр солир мөргөж, түүний замыг өөрчлөх боломжтойг нотолсон. Энэ туршилтаар Диморфос нэртэй солирын тойрог замыг амжилттай өөрчилсөн билээ.
Гэвч 2024 YR4-д ижил аргыг хэрэглэх боломжтой эсэх нь эргэлзээтэй. Диморфос шиг нягт хатуу биетээс ялгаатай нь олон солир “Нуранги овоолго” буюу сул бүтэцтэй чулуулгийн бөөгнөрөл байдаг.
Эндрюс сэрэмжлүүлснээр, хэрэв 2024 YR4 ийм бүтэцтэй бол DART шиг мөргөлт нь аюултай үр дагаварт хүргэж болзошгүй.
“Хэрэв бид үүнийг DART шиг аргаар мөргөвөл бүх зүйл буруугаар эргэж магадгүй.”
NEW: Asteroid 2024 YR4 may threaten Earth. It won't be the last. But, there's good news: we're about to get two new anti-asteroid weapons.
— Dr Robin George Andrews 🌋☄️ (@SquigglyVolcano) February 12, 2025
For @TheAtlantic, I wrote about the Vera Rubin Observatory and NEO Surveyor—and how both will make the world safer. https://t.co/HwJ21V5WPT
Ийнхүү нурах үед олон жижиг хэсгүүд үүсэж, дэлхийд тархан унах эрсдэлтэй. Мөн солир хэт том байвал ганц мөргөлт түүний чиглэлийг өөрчлөхөд хангалтгүй байж мэднэ. Ингэхийн тулд хэд хэдэн сансрын хөлгийг нарийн уялдаа холбоотой ажиллуулах шаардлагатай болно.
“Хэн ч солирыг буруу тооцоолж мөргөөд, түүний хэлтэрхийг дахин дэлхий рүү чиглүүлмээргүй байна.”
2024 YR4 хаана мөргөх вэ? Үр дагавар нь хэрхэх вэ?
Хэрэв 2024 YR4 дэлхийд мөргөвөл түүний бүтэц, хурд, мөргөх цэгээс хамааран хор уршиг нь харилцан адилгүй байх болно.
- Газар дээр мөргөвөл олон атомын бөмбөгийн дэлбэрэлттэй дүйцэхүйц хүчтэй цохилт үүсгэж, хэдэн зуун километр газар нутгийг сүйтгэж болзошгүй.
- Далайд унавал аварга том цунами үүсч, эргийн бүс нутгийг сүйрүүлж, цаг уурын удаан хугацааны өөрчлөлтөд хүргэж болзошгүй.
- Металллаг бүтэцтэй бол илүү гүн нэвтрэх чадвартай болж, хүчтэй газар хөдлөлт, аварга тогоо үүсгэх магадлалтай.
1908 оны Тунгусын солир Сибирийн ой модны 2,000 км² бүсийг сүйтгэсэн билээ. Гэвч 2024 YR4 түүнээс том тул илүү аюултай байж магадгүй.
2028 оны асуудал: Бид 2024 YR4-ийг харах боломжгүй болно
Солирыг ажиглах гол бэрхшээл нь удахгүй бидний хараанаас алга болох явдал юм.
“2025 он гэхэд энэ солир хэт бүдгэрч, бид 2028 он хүртэл дахин ажиглах боломжгүй болно” гэж Эндрюс анхааруулжээ.
Энэ нь бид гурван жилийн турш түүний чиглэлийг нарийвчлан тогтоох боломжгүй болохыг илтгэнэ. Харин 2028 онд дахин ажиглах үед сэргийлэх ямар ч боломжгүй болсон байх магадлалтай.
Сүүлчийн гарц: Цөмийн дэлбэрэлтээр хазайлгах уу?
Хэрэв DART арга тохиромжгүй бол, хамгийн эрсдэлтэй хувилбар болох цөмийн дэлбэрэлт ашиглах боломжийг авч үзэх хэрэгтэй болно.
“Магадгүй бид хориотой сэдвийг дахин сөхөж, солирыг цөмийн дэлбэрэлтээр хазайлгах арга хэрэглэх болно.”
Энэ арга нь онолын хувьд судлагдсан боловч бодит туршилт хийгдээгүй байна. Хэрэв цөмийн цэнэгт хошууг шууд мөргөлдүүлэхгүйгээр ойролцоо дэлбэлвэл, түүний гадаргуугийн хэсгийг ууршуулж, хүчтэй түлхэлт үүсгэж замыг нь өөрчлөх боломжтой.
Гэвч энэ арга нь ноцтой эрсдэл дагуулна:
- Хэрэв дэлбэрэлт хэт ойр болвол солир олон хэсэг болон хуваагдаж, хэсгүүд нь мөн л дэлхий рүү чиглэх магадлалтай.
- Тооцоолол буруу байвал, дэлбэрэлт хангалттай хүчтэй нөлөө үзүүлж чадахгүй байх боломжтой.
- Олон улсын гэрээ, улс төрийн нөхцөл байдал цөмийн зэвсгийг сансарт ашиглахыг хатуу хориглодог.
Цаашид юу болох вэ?
Шинжлэх ухааны байгууллагууд одоо 2024 YR4-ийн хэмжээ, бүтэц, тойрог замыг нарийвчлан тогтоохын тулд судалгаа хийж байна.
Хэрэв эрсдэл нэмэгдэж, мөргөлдөх магадлал өндөр гарвал 2028 оноос өмнө яаралтай хариу арга хэмжээ авах шаардлагатай болж магадгүй.
2032 оны арванхоёрдугаар сарын 22 хүртэлх хугацаа дөхөж байна. Дэлхий даяар хүмүүс энэ үйл явцыг ажиглаж, шинжлэх ухаан биднийг аврах арга замыг олно гэж найдаж байна.
dailygalaxy.com
