Титан дээр амьдралын эх үүсвэр үүсэх боломжтой юу?
NASA-ийн эрдэмтэд Санчир гаригийн хамгийн том дагуул болох Титан дээр амьдралын эсийн эх үүсвэр болох эсийн хальс үүсэх боломжтойг илрүүлжээ. Титан дээрх нуур, тэнгисүүд нь ус биш, харин этан, метан зэрэг шингэн нүүрсустөрөгчөөр дүүрэн байдаг. Хэдийгээр дэлхий дээр амьдралын гол бүрэлдэхүүн хэсэг нь ус гэдгийг бид мэддэг ч астро-биологичид Титан дээрх шингэн нүүрсустөрөгчүүд нь амьдралын молекулууд үүсэх боломжийг олгож магадгүй гэж таамаглаж байна. Энэ нь дэлхий дээрхтэй төстэй эсвэл огт өөр амьдралын хэлбэр байж болно.
Энэхүү шинэ судалгаа нь Титан дээрх агаар мандал, химийн найрлагад үндэслэн эсийн хальс хэрхэн үүсч болохыг харуулж байна. Ийм төрлийн хальс үүсэх нь “протоселл” буюу амьдралын эх үүсвэр үүсэх замд чухал алхам юм. NASA-ийн Годдард сансрын нислэгийн төвийн Конор Никсон “Титан дээр ямар нэгэн эсийн хальс байх нь амьдрал үүсэхэд шаардлагатай нөхцөл болох эмх цэгц, нарийн төвөгтэй байдлыг нэмэгдүүлнэ” гэж мэдэгджээ.
Амьдралын эх үүсвэрийн зам нь жижиг халааснаас эхэлдэг
Эсийн хальс үүсэх үйл явц нь амфифил хэмээх молекулаас эхэлдэг. Эдгээр нь усанд дуртай (гидрофиль) болон усанд дургүй (гидрофоб) төгсгөлтэй молекулууд юм. Тодорхой нөхцөлд эдгээр молекулууд өөрсдөө зохион байгуулж, эсийн хальс үүсгэдэг.
Дэлхий дээр амфифилууд усанд орж ирэхэд тэдгээр нь савангийн хөөс шиг бөмбөлөг үүсгэж, усанд дуртай төгсгөл нь гадна тал руу харж, усанд дургүй төгсгөлөө хамгаалдаг. Хоёр давхарга бүхий амфифилууд нийлж, усны давхаргаар бүрхэгдсэн бөмбөлөг үүсгэж, амьд эсийн бүтэцтэй төстэй болдог.
Гэхдээ энэ үйл явц Титан дээр огт өөрөөр явагдах болно. Учир нь Титан нь дэлхийтэй харьцуулахад маш өөр орчинтой. Титан нь нарны аймгийн хамгийн том дагуул төдийгүй хамгийн нягт агаар мандалтай дагуул юм. Энэ нь Титан нь хүйтэн температуртай, нарнаас хол байрладаг тул агаар мандал нь нарны салхинд хийсэхээс хамгаалагддагтай холбоотой.
2004-2017 оны хооронд Кассини сансрын хөлөг Титан дээрх зузаан агаар мандлыг нэвтлэн ажиглаж, түүний цаг уурын мөчлөг нь гадаргууг хэрхэн өөрчилж байгааг судалжээ. Титан дээрх агаар мандлын ихэнх хэсэг нь азотоос бүрддэг боловч үүл нь метанаас бүрддэг. Метан нь бороо болж орох үед гадаргууг элэгдүүлж, голын суваг үүсгэж, нуур, тэнгисийг дүүргэдэг. Нарны гэрэлд өртөхөд метан ууршиж, дахин агаар мандалд эргэж ордог.
Метан нь Титан дээрх агаар мандлаар дамжин нарийн төвөгтэй химийн урвал үүсгэх боломжийг олгодог. Нарны гэрэл метаны молекулуудыг задалж, дахин нийлж нарийн төвөгтэй органик молекулууд үүсгэдэг. Судалгааны багийнхан метан бороо нуур, тэнгисийн гадаргуу дээр унах үед далайн дуслууд агаар мандалд цацагдаж, эсийн хальс үүсч магадгүй гэж таамаглаж байна.
Титан дээрх тэнгисийн гадаргуу амфифилуудаар бүрхэгдсэн бол далайн дуслууд ч мөн адил бүрхэгдэнэ. Ингэснээр эдгээр дуслууд метан тэнгист буцаж унах үед амфифил давхаргатай таарч, анхны дуслыг бүрхсэн хоёр давхаргатай эсийн хальс үүсгэнэ. Цаг хугацааны явцад эдгээр хальсууд нуур, тэнгисээр тархаж, харилцан үйлчилж, протоселл үүсэх боломжтой.
Энэхүү нээлт нь NASA-ийн ирээдүйн “Dragonfly” хэмээх хөтөлбөрт ихээхэн хүлээлт үүсгэж байна. Энэхүү цөмийн эрчим хүчээр ажилладаг нисдэг тэрэг 2028 онд Титан руу хөөрч, 2034 онд хүрэхээр төлөвлөж байна. Энэхүү хөтөлбөр нь Титан дээрх амьдралын эх үүсвэр болон амьдрах орчныг судлах зорилготой юм. Хэрэв энэ үйл явц Титан дээр явагдаж байгаа бол дэлхий дээр амьдрал хэрхэн үүссэн нууцыг тайлахад туслах боломжтой.
Судалгааны багийн судалгаа 7-р сарын 10-нд “International Journal of Astrobiology” сэтгүүлд нийтлэгдсэн байна.
Эх сурвалж:
The precursors of life could form in the lakes of Saturn’s moon Titan
New research indicates that cellular “pockets” that are the first step toward protocells, the precursors of life, could form in the methane seas of Saturn’s moon Titan.
