1954 онд Вестминстерийн нэгэн даруухан зоогийн газар анхны бургерийг таваглаж, Британи орон Дэлхийн II дайны дараах хүнд үеийг даван, шинэ эрин үе рүү алхаж байлаа. Энэхүү бургер нь зүгээр нэг шинэ хоол биш, харин орчин үеийн амьдралын хэмнэл, гадаад ертөнцтэй холбогдох боломж, илүү хялбар, хурдан үйлчилгээний билэгдэл байв. Харин дараагийн арван жилүүдэд энэ бургер нь Британий хоолны соёлын талбарт өрнөх “соёлын дайн”-ы төв цэг болон хувирна гэдгийг хэн ч төсөөлөөгүй.
Wimpy: Английн бургерийн анхдагч
Британийн анхны орчин үеийн түргэн хоолны сүлжээ болох Wimpy Bar нь Германы еврей гаралтай бизнес эрхлэгчдийн J. Lyons & Co компанийн санаачилгаар байгуулагдсан бөгөөд Америкийн лицензийг худалдан авч, Вестминстер дэх анхны салбараа нээжээ. Улаан цагаан дүрэмт хувцастай зөөгчид шаазан таваг, төмөр халбага сэрээгээр үйлчилж, бургерийг уламжлалт зоог мэтээр барьдаг байв. Хямдхан хэрнээ тансаг мэдрэмж төрүүлэх энэхүү орчин нь Британи хэрэглэгчдийн шинэ хэв маягийг төлөвшүүлжээ.
Тухайн үед цэсэнд гурван гол нэрийн хоол байв: Шанти (загасны филе), Бендер (франкфуртер хиам), болон Вимпи (цэвэр үхрийн махан бургер) шарсан өндөг, бяслаг, салат нэмэлттэй. Амттангийн хувьд алимны пирог, зайрмаг заавал дагалддаг байлаа. Энгийн атлаа шинэлэг энэ бургер нь Америкийн хоолны соёлыг Британийн өдөр тутмын амьдралд сэм шингээж эхэлсэн юм.
Бургерийн эрин үеийн босгон дээр
Түүхч Элизабет Бюттнер болон Паникос Панайи нарын бичсэнээр, 1950-иад он бол Британи дахь олон соёлт хоолны эрин үе байв. Цагаач энтрепренерүүд Энэтхэг, Хятад ресторануудыг нээж, Британи хүмүүс шинэ амт, шинэ хандлагатай танилцаж эхэлжээ. Тэр дундаас хамгийн хурдан нэрд гарсан нь үхрийн махан бургер байв. Мексборо хотод шинээр нээгдсэн Вимпи Барын нээлтэнд олон хүн цугларч, Америкийн поп хамтлаг “Hilltoppers” тоглож байсан нь тухайн бургерийн нэр хүндийг илтгэнэ.
Макдональдсын түрэлт ба Вимпигийн тулаан
1971 он гэхэд Вимпи Бар Британи даяар 500 гаруй салбартай болсон байв. Гэвч 1974 онд Макдональдс Лондонд анхны салбараа нээсэн нь бүх тоглоомын дүрмийг өөрчилсөн. Америкийн энэхүү аварга компани уламжлалт үйлчилгээний хэв маягийг өөрчилж, хурдан, найдвартай, стандартчилсан үйлчилгээг нэвтрүүлсэн. Нэг удаагийн савлагаа, урьдчилсан захиалга шаарддаггүй үйл ажиллагаа, олон улсын хангамжийн сүлжээ зэрэг нь хүмүүсийн сонирхлыг татахын зэрэгцээ шүүмжлэл дагуулж байв.
Макдональдсын бүтээгдэхүүний орцын ихэнх нь гадаадаас буюу Германаас бяслаг, Нидерландаас сүү, АНУ-аас соус, даршилсан ногоо ирж байсныг хэвлэлүүд онцолж, “Британийн сонгино хангалтгүй гэж үзжээ” хэмээн хошигнон бичиж байлаа. Хэдийгээр энэ нь шүүмжлэл дагуулсан ч, хэрэглэгчид илүү хялбар, илүү хүртээмжтэй, илүү хямд үнэтэй сонголтыг илүүд үзэж байв.
Британи хоолны соёл дахь бургерийн байр суурь
1980-аад оны эх гэхэд Макдональдс зөвхөн Лондон хотод 50 гаруй салбартай болж, хүүхэдтэй гэр бүл, ажил хэрэгч хүмүүст чиглэсэн маркетингийн бодлогоо хүчтэй өрнүүлж байв. Вимпиг бодвол илүү хөрөнгө оруулалттай, шинэ амт, шинэ өнгө төрх санал болгож байсан нь тэдний өрсөлдөх чадварыг бататгажээ.
Хэдийгээр шүүмжлэл байсаар байсан ч бургер нь Британийн нийтийн хоолны салшгүй хэсэг болон төлөвшсөн. Цагаан хоолтнуудад зориулсан хувилбарууд гарч, 1984 онд Вимпи халуун ногоотой шошон бургер танилцуулсан бол 1994 онд Макдональдс ногоон МакНаггетс туршиж, 1998 он гэхэд бүрэн цагаан хоолтон бургер худалдаалж эхэлжээ.
Эсэргүүцэл, шүүх хурлын ард орших асуултууд
Бургерийн тархалт нь зөвхөн хоолны асуудал биш, харин соёл, үндэсний үнэт зүйлсийн тухай яриаг өдөөсөн. 1980-аад оны “Burger Off!” хөдөлгөөн, 5000 оршин суугчтай Макдональдсын салбарын эсрэг жагсаал, мөн 1995-2005 оны хооронд үргэлжилсэн Британий түүхэн дэх хамгийн урт “McLibel” хэмээх шүүх хуралдаан, эдгээр нь бүгд түргэн хоолны нийгэмд үзүүлэх нөлөөг эргэн харуулах, эргэлзэх үйлдлүүд байв.
Хартлепул хотын нэгэн ресторатор 2001 онд “Макдональдс манай хотын уруудлын эхлэл болж магадгүй” хэмээн Northern Daily Mail сонинд ярилцлага өгсөн нь хүмүүсийн хоолны соёлд хандах хандлага ямар эмзэг, гүн утгатай болохыг харуулна.
✍️ Зохиогчийн тухай
Даниэлла Ла Скала-Левинс нь Де Монфортын Их Сургуулийн түүхийн докторын судлаач юм.
Эх сурвалж: historytoday
