Тийрэлтэт хөдөлгүүрийн хүчийг хэрхэн хэмждэг вэ?

Тийрэлтэт хөдөлгүүрүүд нь өндөрт, хол зайд, илүү үр ашигтай нисэх чадвартай тул агаарын тээврийн салбарт хувьсгал хийсэн. 1930-аад онд анх нэвтэрсэн тийрэлтэт хөдөлгүүр нь 30 жилийн турш ашиглагдаж байсан сэнст хөдөлгүүрүүдээс технологийн хувьд том дэвшил болсон юм. Сэнст хөдөлгүүрүүд нь хурд багатай, нисэх өндөр хязгаарлагдмал, ачаа тээвэрлэх чадвар муу зэрэг олон сул талтай. Харин тийрэлтэт хөдөлгүүрүүд нь халуун хийг ашиглан эдгээр хязгаарлалтуудыг даван туулдаг.

Тийрэлтэт хөдөлгүүр нь поршень, тахир гол ашигладаггүй тул түүний гаралтыг түлхэлт буюу хөдөлгүүрийн даралтын харьцаагаар хэмждэг. Тийрэлтэт хөдөлгүүрийн түлхэлт нь түлшний химийн энергийг механик энерги болгон хувиргах замаар үүсдэг. Энэ процесс нь хөдөлгүүрийн сэнсийг эргүүлж, онгоцыг агаарт хөдөлгөдөг.

Тийрэлтэт хөдөлгүүрийн түлхэлтийг хэмжихийн тулд физикийн массын болон хүчний зарчмууд дээр үндэслэн “түлхэлт = массын урсгалын хурд (гаралтын хурд – оролтын хурд)” гэсэн томьёог ашигладаг. Хөдөлгүүрийн түлхэлтийг туршихын тулд тусгай зориулалтын туршилтын өрөөнд байрлуулж, цахилгаан, гидравлик, түлшний системийг хянах янз бүрийн багаж хэрэгслүүдтэй холбодог.

Тийрэлтэт хөдөлгүүрийн үр ашгийг янз бүрийн хүчин зүйлс нөлөөлдөг. Өндөр нь чухал хүчин зүйл бөгөөд агаарын нягтрал багасах тусам хөдөлгүүрт орох агаарын хэмжээ багасаж, гаралт буурдаг. Мөн агаарын хурд нь түлхэлтэд шууд нөлөөлдөг. Хурд нэмэгдэхийн хэрээр түлхэлт нэмэгддэг ч дууны хурднаас давсан үед, тухайлбал Mach 3 орчимд, хөдөлгүүрийн түлшний шаталтын дулаан багасах тул түлхэлт буурдаг.

Хүчирхэг, олон талт хөдөлгүүр

Тийрэлтэт хөдөлгүүрүүд нь дайны түүхийг өөрчилсөн хөдөлгүүрүүдийн нэг бөгөөд олон төрөлд хөгжиж ирсэн. Хамгийн эртний нь турбо тийрэлтэт хөдөлгүүр бөгөөд агаарыг шахаж, халааж, түлш нэмж шатааснаар хүчтэй утаа үүсгэн түлхэлт бий болгодог. Дараагийнх нь турбофан хөдөлгүүр бөгөөд том сэнсээр агаарыг хөдөлгүүрт оруулж, F-35 Lightning II сөнөөгч онгоцонд ашигладаг.

Турбопроп нь сэнсийг эргүүлэх замаар түлхэлт үүсгэдэг бол турбошафт нь эрчим хүчийг эргүүлэх голд дамжуулдаг бөгөөд энэ нь нисдэг тэрэгт ашиглагддаг.

Тийрэлтэт хөдөлгүүрийг агаарын тээвэрт өргөн ашигладаг бөгөөд жижиг зорчигч тээврийн онгоц, хувийн онгоц, арилжааны нисэх онгоцонд суурилуулдаг. Мөн тийрэлтэт хөдөлгүүрүүд нь сөнөөгч онгоцыг дууны хурднаас давсан хурдтай болгодог.

Тийрэлтэт хөдөлгүүрийн өөр нэг чухал хэрэглээ нь цахилгаан үүсгүүрт байдаг бөгөөд түүний утааг ашиглан генераторыг ажиллуулдаг. Мөн газрын тос, хийн салбарт хийн турбин гэж нэрлэгддэг хувилбарыг ашиглан газрын тосыг хоолойгоор дамжуулан зөөвөрлөдөг.

Тийрэлтэт хөдөлгүүрийн асар их түлхэлт нь илүү том, илүү сайн онгоц бүтээх, ажиллуулах боломжийг олгосон бөгөөд энэ нь илүү олон хүн, ачааг урт зайд тээвэрлэх боломжийг олгодог. Арилжааны хамгийн хурдан тээврийн хэрэгсэл болох тийрэлтэт онгоц нь худалдаа, эдийн засгийн харилцаа, дэлхийн хэмжээнд холболтыг хурдасгасан.

Тийрэлтэт хөдөлгүүрийн ач холбогдол нь ирээдүйд илүү хүчирхэг, үр ашигтай хөдөлгүүрүүдийг, тэр дундаа хосолмол цахилгаан болон устөрөгчөөр ажилладаг хувилбаруудыг хөгжүүлэхэд чиглэгдэж байна.

Эх сурвалж: Slashgear