Эртний хар нүхнүүд: Орчлон ертөнцийн анхны оддыг бүтээсэн үү?
Шинэ судалгаагаар Их тэсрэлтийн үед үүссэн эртний хар нүхнүүд орчлон ертөнцийн анхны оддыг бүтээхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн байж магадгүй гэж үзэж байна. Энэ судалгаа нь эртний хар нүхнүүдийг харанхуй материйн боломжит хувилбар гэж үзэхэд туслах юм.
Гэвч судалгааны баг одоогоор эдгээр хар нүхнүүд оддын үүсэлд хэрхэн нөлөөлсөн талаар тодорхой дүгнэлтэд хүрээгүй байна. Тэдгээр нь “сансрын эх баригч” болж, оддын үүсэх газарт материйг зөөвөрлөсөн үү эсвэл оддын үүсэлтийг саатуулсан уу гэдэг нь тодорхойгүй байна.
Эртний хар нүхнүүдийн үүрэг нь “Population III” буюу анхны үеийн оддын үүсэлд хэрхэн нөлөөлсөн нь эдгээр хар нүхнүүдийн масс болон тоо хэмжээнээс хамаарна. Жэймс Вэбб сансрын дурангийн ачаар бидний харж буй хамгийн эртний галактикууд хэрхэн хурдан үүссэн нь үүгээр тайлбарлагдаж болох юм.
Калифорнийн их сургуулийн судлаач Стефано Профумо эртний хар нүхнүүд хэрхэн анхны оддын үүсэлд нөлөөлж болохыг судалсан байна. Түүний багийнхан компьютерийн нарийн симуляци ашиглан эдгээр хар нүхнүүдийн масс болон тоо хэмжээ нь анхны оддын үүсэлтийг хурдасгах эсвэл удаашруулах боломжтойг тогтоожээ.
Эртний хар нүхнүүд: Оддын үүсэлд туслагч уу, эсвэл саатуулагч уу?
Эртний хар нүхнүүд нь орчлон ертөнцийн эхэн үед материйн нягтралын хэлбэлзлээс үүссэн гэж үздэг. Энэ нь оддын масс хар нүхнүүдээс ялгаатай бөгөөд оддын амьдралын төгсгөлд супернова дэлбэрэлтээр үүсдэг. Эртний хар нүхнүүд нь оддын амьдралын төгсгөл хүртэл хүлээх шаардлагагүй бөгөөд тэдгээр нь орчлон ертөнцийн эхэн үеийн материйн шууд нөлөөгөөр үүссэн байдаг.
Гэвч одоогоор эртний хар нүхнүүдийг илрүүлээгүй тул тэдгээрийн талаар баттай зүйл хэлэх боломжгүй байна. Профумо эртний хар нүхнүүд хэрхэн оддын үүсэлд нөлөөлж болохыг тайлбарласан. Түүний хэлснээр, эдгээр хар нүхнүүд нь хүчтэй таталцлын төв болж, орчлон ертөнцийн эхэн үед хий болон харанхуй материйг хурдан татаж, жижиг галактик болон оддыг үүсгэж болох ажээ.
Эртний хар нүхнүүд ба харанхуй матер
Харанхуй матер нь орчлон ертөнцийн 85 хувийг эзэлдэг ч харагдахгүй учраас эрдэмтдэд асуудал үүсгэдэг. Бидний харж буй бүх зүйл одод, гаригууд, сар, солир, комет, бид өөрсдөө гэх мэт нь ердөө 15 хувийг эзэлдэг. Харанхуй матер нь электрон, протон, нейтрон зэрэг “ердийн” материйн атомуудыг бүрдүүлдэг бөөмсөөс бүрдэхгүй гэдгийг эрдэмтэд ойлгож байна.
Энэ нь бөөмийн физикийн стандарт загвараас гадуурх бөөмсийг хайхад хүргэсэн. Энэ хайлт үр дүнд хүрээгүй тул эртний хар нүхнүүд харанхуй материйн хувилбар хэвээр байна. Профумо эртний хар нүхнүүд хэрэв харанхуй материйн нэг хэсэг эсвэл бүхэлд нь бүрдүүлдэг бол тэдгээр нь ямар ч масс, тоо хэмжээгээр байж болохгүй гэж үзэж байна.
Эртний хар нүхнүүдийн үүрэг, тэдгээрийн масс, тоо хэмжээ нь оддын үүсэлд хэрхэн нөлөөлж болохыг судлах нь харанхуй материйн талаар илүү ихийг мэдэхэд туслах болно. Судалгааны багийнхан одоо бүх эртний хар нүхнүүд ижил масс байх ёстой гэсэн таамаглалаас цааш алхам хийхээр төлөвлөж байна.
Энэ судалгаа нь arXiv дээр урьдчилсан хэвлэл хэлбэрээр нийтлэгдсэн байна.
Эх сурвалж:
Did ‘primordial’ black holes born right after the Big Bang help our universe’s 1st stars form?
New research suggests that primordial black holes could have played an important role in the formation of the universe’s first stars, but did they help or hinder?
