Таны тархи хоосон болох үед юу болдог вэ?
Та утаснаасаа харцаа салгаад юу ч бодохгүй байгаагаа гэнэт анзаардаг уу? Энэ нь санах ой алдагдах эсвэл зүүдлэхтэй холбоогүй, зүгээр л юу ч бодохгүй байх үе юм.
Эрдэмтэд үүнийг “Оюун санааны хоосрол” гэж нэрлэдэг бөгөөд энэ нь ухамсарт бодол түр зогсдог сэрүүн үе юм. Өмнө нь эрдэмтэд бидний сэрүүн үед тархи үргэлж бодол үүсгэдэг гэж үздэг байсан ч сүүлийн үеийн судалгаагаар энэ нь тийм биш болохыг харуулж байна. Оюун санааны хоосрол нь ухамсрын өөр нэг байдал бөгөөд сэрэмжтэй байдал буюу өдөөлтөд хариу үйлдэл үзүүлэх чадвартай холбоотой байдаг гэж үздэг.
Францын Үндэсний Эрүүл Мэндийн Судалгааны Хүрээлэн болон Парисын Тархины Хүрээлэнгийн судлаач Томас Андриллон энэ үзэгдлийг “Зарим хүмүүст гэнэт юу ч байхгүй мэт санагддаг” гэж тайлбарласан байна. Хүмүүс ихэвчлэн “Та яг одоо юу бодож байсан бэ?” гэсэн асуултад хариулах үедээ л энэ хоосролыг анзаардаг байна.
Судалгаагаар хүмүүсийн сэрүүн цагийн 5-20% нь оюун санааны хоосролд өнгөрдөг болохыг харуулж байна. Энэ үзэгдлийн давтамж нь хүн бүрт өөр өөр байдаг ч судалгаагаар ийм дүгнэлт гарчээ.
Оюун санааны хоосролыг судлах нь
2024 оны 7-р сард “Trends in Cognitive Sciences” сэтгүүлд нийтлэгдсэн судалгаагаар Андриллон болон түүний баг EEG буюу тархины цахилгаан бичлэгийн аргыг ашиглан хүмүүсийн анхаарал сарних, оюун санааны хоосрол үүсэх үеийн тархины үйл ажиллагааг хэмжжээ. Судалгаанд оролцогчид дэлгэцэн дээр хурдан гарч ирэх тоонуудыг харах үедээ 3 тоог алгасах ёстой байсан бөгөөд энэ нь тэдний хариу үйлдэл үзүүлэх хурд болон хариу үйлдлийг хязгаарлах чадварыг шалгасан юм.
Судалгааны үр дүнд оюун санааны хоосролын үед хүмүүсийн хариу үйлдэл удааширч, тархины үйл ажиллагаа ч мөн удааширдаг болохыг EEG-ийн өгөгдлөөр баталжээ. Гэвч EEG нь тархины аль хэсэг нь идэвхтэй байгааг нарийн тодорхойлж чадахгүй учраас fMRI буюу функциональ MRI-г ашигласан байна.
Гиперсинхрончлол
fMRI нь тархины аль хэсэг нь идэвхтэй байгааг илүү тодорхой харуулдаг ч цусны урсгалыг хэмждэг тул хурд нь удаан байдаг. Судалгааны хамтран зохиогч Афина Демертзи болон түүний баг fMRI ашиглан хүмүүсийг амарч байх үед юу бодож байгааг нь асуужээ.
Судалгааны үр дүнд оюун санааны хоосролын үед тархины үйл ажиллагаа гүн нойрны үеийнхтэй төстэй гиперсинхрончлол буюу дэлхий даяар синхрончлогдсон үйл ажиллагааны хэв маягийг харуулсан байна. Энэ нь оюун санааны хоосрол нь тархины үйл ажиллагааг түр зуур сэргээх үүрэгтэй байж магадгүй гэсэн санааг дэвшүүлж байна.
Андриллон болон Демертзи нарын үзэж байгаагаар оюун санааны хоосрол нь биднийг сэрүүн байх үед тархийг сэргээх үүрэгтэй байж болох юм. Энэ нь тархийг сэргээж, эрч хүчийг хадгалах нэгэн арга байж болох юм гэж тэд үзэж байна.
Эх сурвалж:
Why does your mind goes ‘blank’? New brain scans reveal the surprising answer
Neuroscientists think moments of “mind blanking” could be a way for the brain to protect itself.
