Одон орон судлаачид шинэ гариг илрүүлжээ
Одон орон судлаачид Дэлхийгээс 430 гэрлийн жилийн зайд орших залуу одны эргэн тойронд материал залгиж буй хийн аварга гаригийг анх удаа илрүүллээ. Энэхүү гаригийг WISPIT 2b хэмээн нэрлэсэн бөгөөд энэ нь олон цагирагтай гариг үүсгэгч дисктэй батлагдсан анхны экзопланет болж байна.
WISPIT 2b нь ердөө 5 сая жилийн настай, Бархасбадьтай ойролцоо хэмжээтэй хийн гариг юм. Манай нарны аймаг 4.6 тэрбум жилийн настай гэдгийг бодвол энэ нь тун залуу гариг юм. Тус гариг нь WISPIT 2 нэртэй одны эргэн тойрон дахь хийн ба тоосонцрын зузаан дисктэй харилцан үйлчлэлд орж, материал цуглуулж буйг тогтоожээ.
Энэхүү диск нь олон завсар, сувагтай бөгөөд бараг л винил пянз шиг харагддаг гэж судлаачид онцолсон байна. Ийм бүтэц бүхий дисктэй гариг өмнө нь огт батлагдаж байгаагүй бөгөөд энэ нь гариг үүсэх үйл явцыг ойлгоход маш чухал алхам болжээ.
Чилийн Атакама цөлд байрлах Very Large Telescope (VLT) төхөөрөмжийг ашиглан энэхүү зургийг авч, WISPIT 2b-г дүрсэлсэн байна. Энэ нь одны эргэн тойрон дахь батлагдсан хоёр дахь залуу гариг бөгөөд гариг болон үүсгэгч дискний харилцан нөлөөлөл, хувьслын талаарх судалгаанд төгс “судалгааны лаборатори” болж өгч байгаа юм.
“Энэ гаригийг илрүүлэх нь гайхалтай туршлага байсан – бид үнэхээр азтай байлаа,” хэмээн судалгааны багийн ахлагч, Лейден их сургуулийн одон орон судлаач Ришелле ван Капелевен хэлжээ. “Бид ийм гайхамшигтай системийг олох гэж огт төсөөлөөгүй. Энэ нь олон жилийн турш жишиг болохуйц нээлт юм.”
Гаригийг илрүүлэхэд багийнхан инфра улаан туяаны дүрс ашигласан бөгөөд WISPIT 2-ийн диск дотор байрлаж буй гэрэлтэх цэгээр дамжуулан барьж авсан байна. Энэ арга нь залуу гаригууд халуун, гэрэлтэж байдаг онцлогийг ашигладаг.
“Бид нэг объектод хэдхэн минут зарцуулан олон одны зураг авч, тэдний хажууд гариг үүсэж буй эсэхийг шалгасан,” хэмээн Голвэй их сургуулийн судлаач Кристиан Гински тайлбарлав. “Харин энэ одны хувьд бид гайхамшигтай олон цагирагтай дискийг олж харсан.”
Энэхүү олдворын дараа тэд шууд дараагийн ажиглалтаа төлөвлөсөн бөгөөд Аризонагийн их сургуулийн өөр нэгэн баг мөн WISPIT 2b-г оптик гэрлээр дүрсэлж, уг гариг материал цуглуулж буйг баталжээ.
“Эдгээр гаригийн зургийг авах нь маш хүнд байсан ч энэ нь бидэнд олон хуучин экзопланет систем яагаад манай нарны аймагтай харьцуулахад маш өөр болохыг ойлгох түлхүүр болж өгч байна,” гэж Гински нэмж хэлэв. “Энэ систем нь ойрын жилүүдэд олон судалгаанд анхаарлын төвд байх нь гарцаагүй.”
Судалгааны багийн гишүүд шинэ гаригийн илрэлтийг хүлээн зөвшөөрөхдөө сэтгэл хөдлөлөө нуусангүй.
“Доктор Гински анх зураг үзүүлэхэд би бараг итгээгүй. Энэ бол бодит нээлт байсан,” хэмээн Голвэй их сургуулийн магистрант Жэйк Бёрн хэлжээ. “Энэ бол том нээлт. Гариг үүсэх талаарх ойлголтод бодитой өөрчлөлт авчрах нь дамжиггүй.”
Энэхүү судалгааны үр дүнг The Astrophysical Journal Letters сэтгүүлд 2025 оны 8-р сарын 26-нд нийтэлжээ.
📌 Эх сурвалж: Space.com
