Дэлхийн олон улс далайн гарц, худалдаа, аюулгүй байдлаа хамгаалахын тулд тэнгисийн цэрэгт ихээхэн нөөц төвлөрүүлдэг. Гэвч далайд гарцгүй 44 улс далайн эрэггүй ч усан орчинд үүрэгтэй тусгай нэгж, зарим тохиолдолд албан ёсны “тэнгисийн цэрэг” ажиллуулдаг. Эдгээр хүч нь заавал онгоц тээгч, сөнөөгч хөлөгтэй байх албагүй бөгөөд ихэвчлэн нуур, гол мөрөн, томоохон дотоод тэнгисийн аюулгүй байдалд чиглэдэг. Түүхэнд Ватиканд хүртэл Папын тэнгисийн цэрэг олон зуун жилийн турш ажиллаж байсан ч 1870 онд Итали хяналтдаа авсан байдаг.
Далайд гарцгүй орнуудын дундаас хамгийн их анхаарал татдаг жишээ нь Боливи. Тус улс 1884 онд Чилитэй хийсэн Номхон далайн дайнд ялагдсанаар өөрийн цорын ганц боомттой бүс нутгаа алдаж, түүнээс хойш далайд гарцгүй болсон. Далайд гарах эрхийн асуудал хоёр улсын харилцаанд үе үе хурц сэдэв болсоор ирсэн бөгөөд Боливи олон улсын байгууллага, шүүхээр асуудлыг тавьж ирснийг мэдээлж байсан. Гэсэн ч Боливийн тэнгисийн цэрэг нь зөвхөн бэлгэдэл биш: 2018 оны байдлаар 5,000 орчим бүрэлдэхүүнтэй бөгөөд Титикака нуур, мөн Амазоны сав газрын гол мөрнөөр эргүүл, хууль сахиулах, гамшгийн үед туслах зэрэг үүрэг гүйцэтгэдэг.
Казахстан ч “далайд гарцгүй” гэх ангилалд багтдаг ч Каспийн тэнгист усан цэргийн хүчин ажиллуулдаг. Каспийн тэнгисийн усны түвшин буурч байгаа нь боомтын ашиглалт, том оврын хөлгийн ажиллагаанд хүндрэл үүсгэдэг тул жижиг, тусгай зориулалтын хөлөг онгоц илүү тохиромжтой болох нөхцөл бүрдэж байна. Ийм орчинд эргүүлийн завь, хурдны хөлөг зэрэг маневр сайтай техник нь хил хамгаалалт, хууль сахиулах ажиллагаанд давуу талтай. Энэ нь далайд гарцгүй орнуудын усан хүчний бүтэц ихэвчлэн тухайн усан орчны нөхцөлд тааруулсан байдгийг харуулдаг.
Зарим улс “тэнгисийн цэрэг” гэх нэршлээс гадна өөр хэлбэрээр усан аюулгүй байдлаа хангадаг. Швейцар нь далайд гарцгүй мөртлөө худалдааны (merchant) флоттойгоороо онцлог бөгөөд 87,000 тонн орчим жинтэй Bregaglia, Tzoumaz, Diavolezza зэрэг том хөлөг багтдаг гэж мэдээлэгддэг. Харин Руандад тусгай тэнгисийн цэрэг байхгүй ч Үндэсний цагдаагийн Marine Unit нь 15 хөлөг, 150 гаруй алба хаагчтай болж өргөжиж, Киву нуур зэрэг усан бүсэд гэмт хэрэгтэй тэмцэх, аврах ажиллагаа, гал түймэртэй тэмцэх зэрэг чиг үүрэг гүйцэтгэдэг. Ерөнхийдөө далайд гарцгүй орнуудын “усан дээрх хүч” нь стратегийн худалдааны зам, хил хамгаалалт, хууль сахиулах болон онцгой байдлын хариу арга хэмжээнд төвлөрөх хандлагатай байна.
