Хацрын дэвсгэр: Байгалиас заяасан ноёрхлын илрэл үү?
Хүн төрөлхтөнд тамирчны булчин, царайны эршүүд төрх, харцны эрчим зэрэг нь өрсөлдөх чадвар, сэтгэл татам байдлыг илтгэдэг шиг байгальд ч бас ижил төстэй дохио оршдог. Амьтдын ертөнц дэх “Анхаарал татагч” төрхүүдийн нэг нь орангутаны хацрын дэвсгэр юм. Судалгаагаар, орангутанууд хүчирхэг, ноёрхол илэрхийлсэн царайтай эрэгтэйг илүү анхааран ширтдэг болох нь тогтоогджээ.
Хараа булаасан хацар: Хүчний илэрхийлэл
Хацрын дэвсгэр нь зарим эрэгтэй орангутанд нас биед хүрэх үед нь хөгждөг бөгөөд булчирхайн даавар болох тестостеронтой нягт холбоотой. Том хацар, гүн хоолойн уут, урт ширхэгтэй үс нь байгалиас заяасан “тамирчны төрх” мэт харагдаж, өрсөлдөгчдөө айлгаж, эмэгтэйчүүдийн анхаарлыг татдаг. Гэвч энэ төрх нь зөвхөн сэтгэл татам байдал бус, заримдаа болгоомжлол төрүүлэх хүчин зүйл ч болдог.
Судалгааны дүн: Анхааралд өртөх эрэмбэ
Нидерландын Лейден Их Сургуулийн судлаачид зоо парк дахь орангутануудын нүдний хөдөлгөөнийг тусгай төхөөрөмжөөр хянаж, хэд хэдэн зургийг зэрэгцүүлэн үзүүлжээ. Туршилтын үр дүнд, орангутанууд хацрын дэвсгэртэй эрэгтэйг бусдаас илүү удаан, илүү төвлөрсөн анхаарлаар ширтэж байв. Энэ нь хүний нийгэмд нүүрний тод төрх, булчинлаг байдал зэрэг нь “өрсөлдөгчийг шинжих” чимээгүй процессын нэгэн адил байгальд ч мөн оршдог болохыг илтгэж байна.
Сэтгэл татам байдал ба болгоомжлолын зааг дээр
Хачирхалтай нь, зарим эмэгтэй орангутанууд тодорхой нэг төрлийн царайг илүү олон удаа сонгодог байжээ. Энэ нь хүний сэтгэлзүйтэй ижил — зарим тамирчид, уран бүтээлчид өөр өөр үзэгчдэд харилцан адилгүй нөлөө үзүүлдэг шиг — хувь хүний сонирхол, зан чанар, сэтгэл хөдлөлийн хувийн сонголт байж болзошгүй. Гэсэн хэдий ч энэ төрлийн зан байдал нь өрсөлдөөнөөс зайлсхийх, эсвэл хүчирхэг хос сонгох стратегийн илэрхийлэл ч байж болох юм.
Байгалийн “Сканнер” систем
Энэхүү судалгаа нь хувьслын онолын талаарх гүнзгий ойлголтыг санал болгож байна. Амьд үлдэх, үржих, хосоо зөв сонгох зэрэг байгалийн зорилгод хүрэхэд харааны анхаарал чухал үүрэгтэй. Мичний хараа, хүний хараа ялгаагүй — анхаарлыг түрүүлж татаж чадсан нь ноёрхлын шатлалд дээгүүрт бичигдэх нь элбэг. Хацрын дэвсгэртэй орангутанууд нь зөвхөн үзэсгэлэнтэй харагдаад зогсохгүй, өрсөлдөөн, хүч, аюул, эсвэл хамгааллын бэлгэдэл болж ч чаддаг.
Спортын шинжлэх ухаан ба амьтны зан төлөвийн огтлолцол
Бид тамирчдын булчинлаг бие, хурд хүчийг судалдагтай адил, орангутануудын “биеийн хэл” болох хацрын дэвсгэр нь нийгмийн амьдралын “харагдахуйц код” юм. Энэ төрлийн дохио нь хүний нийгмийн эрэмбэ, харилцаа, хүлээн зөвшөөрөгдөх байдалтай шууд хамааралтай. Хүн, мич хоёрын дотоод механизм ялгаатай ч, гадаад төрхөөр дамжин ойлголцох, анхаарал хандуулах хэв маяг нь нэгэн ижил суурь зарчимд үндэслэдэг ажээ.
Дүгнэлт
Орангутануудын хувьд хацрын дэвсгэр нь гоо сайхны дээд илэрхийлэл биш, харин байгаль дээрх “ноёрхлын медаль” байж мэднэ. Энэ судалгаа нь зөвхөн амьтны зан төлөвийн талаарх ойлголтыг нэмэгдүүлээд зогсохгүй, хүний нийгэм дэх сэтгэл татам байдал, өрсөлдөөн, анхаарал төвлөрөл зэрэг ойлголтыг шинэ өнцгөөс эргэцүүлэхэд тусална.
Эх сурвалж: www.earth.com
Эх нийтлэл нийтлэгдсэн: Annals of the New York Academy of Sciences
