1592 оны 9 сарын 20-нд, Лондон хотын Stationer’s Register-т маш хачирхалтай атлаа онцгой ач холбогдолтой нэгэн товхимол бүртгэгдэв. Энэ нь дөнгөж нас барсан жүжгийн зохиолч Роберт Гриний (1558–1592) үлдээсэн цааснуудаас бүрдсэн Greene’s Groatsworth of Wit, bought with a million of Repentance буюу “Гриний гашуудал дунд худалдаж авсан оюун ухааны өртөг” нэртэй бүтээл байв. Зохиолд Роберто гэх нэгэн боловсролтой ч ёс зүйгүй эр ах дүүгээ хууран мэхэлж, төгсгөлд нь театрт бичих замаар амьдралаа залгуулж буй талаар өгүүлнэ. Энгийн л өгүүлэмжтэй ч төгсгөл хэсэгтээ Лондонгийн жүжигчдийг шүүмжилсэн гэнэтийн дайралтаар дуусна. Тэрбээр “жүжгийн зохиол бичигчдэд” жүжигчдээс болгоомжлохыг анхааруулж, нэгнийг онцлон дурдсан нь дараах мөрүүд байлаа:
“Тэдэнд бүү итгэ. Учир нь манай өд сөдөнд гоёсон шинэхэн хэрээ, арьсан дотроо барын зүрхтэй жүжигчин өөрийгөө та бүхний адил чөлөөтэй мөр бүтээж чадна гэж бодож яваа. ‘Бүхнийг чадагч Жон’ шиг л өөрийгөө хэн ч гүйцэхгүй ‘Shake-scene’ хэмээн төсөөлнө.”
Энэ нь ихэнх судлаачдын үздэгээр Уильям Шекспирийг ил далд шүүмжилсэн хэлбэр юм. Зөвхөн нэрэн дэх үгсээр тоглоогүй, дээрх мөр нь Henry VI, Part 3 жүжгийн мөрийг элэглэсэн нь ч анхаарал татна. Гриний шүүмжлэл яг юуг илэрхийлж байсныг эрдэмтэд маргасаар ирсэн ч тухайн үед жүжигчнээс зохиолч болохыг оролдож, боловсролтой зохиолчдын хэв маягийг дуурайсан, бүр тэдний өгүүлбэрүүдийг хулгайлсан гэх зэмлэлийг Шекспир хүлээж авчээ — зарим нь өнөөдөр үнэн байсныг ч нотолж байна.
Түүнийг хэзээ театрт орсны баримт
Гриний дээрх шүүмж нь Шекспирийг жүжгийн зохиолч хэмээн дурдсан хамгийн эртний баримт юм. Гэвч энэ нь бас нэг асуудлыг хөнддөг: Хэрэв Шекспир 1592 онд театрт ажиллаж байсан бол түүнээс өмнөх амьдрал нь хаана, хэрхэн өнгөрсөн бэ?
1592 оноос өмнө түүнийг тодорхой баримтаар тогтоож болох цорын ганц зүйл бол хүүхдүүдтэй нь холбоотой. Тэрбээр 1584 оны тавдугаар сард Стратфорд хотод байсан нь түүний ихэр хүүхдүүд Хамнет, Жудит нарын бүрэлдэхүйтэй холбоотой. 1585 оны хоёрдугаар сарын 2-нд тэднийг баптисм хүртэхэд оролцсон байх магадлалтай. Үүнээс хойш долоон жилийн турш тэрбээр албан ёсны бичиг баримтад бараг л нэр дурдагдсангүй. Ганц удаа түүний нэр 1588 онд эцгийнх нь өргөдөлд дурдагдсан байдаг. Судлаач Жонатан Бэйтийн тайлбарласнаар энэ нь Шекспир өөрөө Лондонд хуульчтай зөвлөлдөж байсан байж болох таамаг дэвшүүлдэг ч энэ нь зөвхөн төсөөлөл юм. Иймд 1585–1592 оны хооронд түүний амьдрал, оршин байсан газар огт тодорхойгүй байдаг.
Энэ нь сонин биш ч ховор зүйл биш. Тухайн үеийн ихэнх хүний залуу нас нь хуулийн эрх зүйн хувьд бие даасан бус, баримт үлдээхгүй өнгөрдөг байв. Жишээ нь, Шекспирийн нэгэн үеийн хүн Кристофер Марлоу (1564–1593) ч мөн адил — анхны жүжгээ 1587 оноос тавьж эхэлсэн гэж үздэг ч бага нас, боловсролоос өөр зүйл үлдээгүй. Тиймээс А.Л.Роусын хэлснээр “Шекспирийн талаар бидний мэддэг зүйл цөөхөн байгаа нь биш, харин ямар нэгэн зүйл мэддэг нь гайхамшиг” юм.
Таамаг: Хулгайч уу, аялагч уу, багш уу?
Энэ алга болсон он жилүүдэд Шекспир юу хийж байсан талаар олон таамаг бий. Зарим нь бүр домог мэт. Нэг хувилбарт, тэрбээр Charlecote Park-аас гөрөөс агнаж, торгуулиас зугтаахын тулд Лондон руу оргон гарсан гэдэг. XVIII зууны судлаач Эдмонд Мэлоун түүнийг хуулийн бичээч байсан гэж бичсэн ч, бүх баримт нь алга болсон гэдэг. Бас нэг хувилбарт, Итали руу аялсан тухай түүний нэр дээр хуурамч шүлэгт үндэслэсэн байдаг.
Гэхдээ эдгээр нь ихэнхдээ баталгаагүй. Харин илүү боломжтой хэмээн үздэг хоёр таамаг бий.
Таамаг 1: Хөдөөний багш
Түүхч Жон Обри (1626–1697) Brief Lives бүтээлдээ жүжгийн менежер Уильям Бийстон-оос иш татан Шекспирийг “залуухан үедээ хөдөө багш байсан” гэж дурдсан. Түүний жүжгүүдэд багш, боловсролын тухай олон ишлэл байдгийг харгалзвал энэ боломжгүй зүйл биш. Гэвч уг мэдээлэл чиний хэлсэн зүйлийг би сонссон хүний амнаас сонслоо гэдэг маягийн дам ярианд тулгуурласан. Нотлох баримт ч байхгүй.
Таамаг 2: Хэвлэлийн ажилтан
Түүхч А.Л.Роус түүнийг Лондон дахь хэвлэлийн салбарт ажиллаж байсан байж магадгүй хэмээн дүгнэжээ. Түүний гол баримт нь Шекспир, Стратфорд дахь хуучин танил Ричард Филд хоёрын харилцаа юм. Тэдний гэр бүлүүд ойр амьдарч, мэргэжлийн хувьд ч төстэй (нэг нь гуталчин, нөгөө нь арьс боловсруулагч) байв. Филд 1589 он гэхэд Лондонгийн алдартай Blackfriars хэвлэлийн газрын мастер болсон бөгөөд түүний хэвлэсэн бүтээлүүд Шекспирийн эх сурвалжууд болсон — The Art of English Poesy, Metamorphoses, Plutarch’s Lives зэрэг. Мөн Филд Шекспирийн анхны нийтлэл болох Venus and Adonis (1593), The Rape of Lucrece (1594) зэргийг хэвлэсэн.
Хэрвээ Шекспир Филдийн хэвлэлийн газар Венус ба Адонис-оос өмнө ажиллаж байсан бол, тэр боловсролоо тэнд олсон байх магадлалтай. Гэвч үнэхээр ажилтан байсан эсэх, хэр удаан ажилласан зэрэг нь тодорхойгүй хэвээр.
Таамаг 3: Хувийн зарц
Бас нэг сонирхолтой таамаг бол Шекспирийг Ланкаширт амьдардаг католик язгууртан Александр Хогтоны гэрт зарц байсан гэсэн санаа. 1581 оны Хогтоны гэрээслэлд “William Shakeshafte” хэмээх нэр гарч ирдэг. Түүнийг дүүгийнхээ харьяанд шилжүүлж, хамт нь хөгжим, хувцас хунар үлдээхээр заажээ. Энэ нь жүжигчний үүрэг гүйцэтгэж байсан байх магадлалыг төрүүлдэг. Гэвч “Shakeshafte” гэдэг нэр хэт өөр, үүнийг зөвхөн Шекспирийн нэрний өөр бичлэг гэж үзэхэд хэцүү. Ланкаширт энэ нэр түгээмэл байжээ.
Тэгэхээр Шекспир яг юу хийж байсан бэ?
Зарим судлаачид түүнийг Queen’s Men гэх жүжгийн хамтлагт нэгдсэн байж магадгүй гэж таамагладаг. Уг хамтлаг 1587 онд Стратфордт тоглосон ч тухайн үед хэн ч танихгүй гуталчны хүүг багтаах нь юу л бол.
Үнэн нь? — Мэдэх аргагүй. Шинэ баримт олдохгүй л бол энэ нууц үүрд хадгалагдана. Гэвч энэ нууц нь Шекспирийн бүтээлийг ойлгох, түүнийг хэн байсныг таамаглахад биднийг түлхдэг. Тэр хэрхэн ийм өндөрт хүрч чадсан нь л эцсийн дүндээ гайхамшиг. Тэгэхээр энэ бүхэн тийм ч муу зүйл биш юм.
—
Александр Ли бол Уорвикийн их сургуулийн Сэргэн мандалтын судлалын төвийн судлаач юм.
Эх сурвалж:
