Дайнд оролцож буй цэрэг өөрийн унаж буй танкийг “үхлийн хавх” эсвэл “бүрэн сүйрэл” гэж сонсох нь хамгийн хүсээгүй зүйлсийн нэг. Гэвч Зөвлөлтийн Т-35 танк яг ийм нэр хүндийг олж авсан. Түүхчдийн үзэж байгаагаар энэ танкны концепц нь уран зөгнөлч Х.Г. Уэллсийн өгүүллэгээс ч санаа авч бүтээгдсэн гэдэг нь сонирхолтой.
Т-35-ыг Зөвлөлтийн өмнөх амжилттай загварууд болох Т-18 болон Т-34-ийн үргэлжлэл болгохоор төлөвлөсөн. Урт нь 9.7 метр, өргөн нь 3.2 метр, өндөр нь 3.4 метр, жин нь 50 тонн байсан нь тухайн үеийн хувьд аварга том хэмжээтэйд тооцогдож байв. Үүнийг ажиллуулахын тулд 11 хүний бүрэлдэхүүн шаардлагатай байсан бөгөөд 580 морины хүчтэй M-17L агаарын хөдөлгүүрээр хангагдаж, зам дээр 29 км/цагийн дээд хурд гаргадаг байв. Гэвч хөдөө орон нутагт энэ хурд нь улам буурдаг байсан бол орчин үеийн Т-90М танк 69 км/цагийн хурдтай давхидаг.
Олон цамхагийн сул тал
Т-35-ын хамгийн том онцлог нь таван цамхагтай байдал. Үүнд 76.2 мм-ийн явган цэргийн эсрэг их буу, хоёр ширхэг 45 мм-ийн танк эсэргүүцэх их буу болон зургаан Дегтярёвын пулемёт багтаж байв. Хэдийгээр зэвсэглэл сүрдэм харагдаж байсан ч танкны хуяг ердөө 20–30 мм зузаантай байсан тул германуудын танкуудын галын эсрэг бараг тэсвэргүй байлаа. Нэмэлт цамхагууд нь жинг ихэсгэж, маневр хийх чадварыг сулруулж, хөдөлгүүрийг хэт ачааллуулж байв.
580 морины хүчтэй хөдөлгүүр нь нэг цамхагтай танканд тохиромжтой байж болох ч, олон цамхагийн нэмэлт жинг даах чадваргүй байсан. Үүний улмаас байнга хэт халалт, механик эвдрэл гардаг байжээ. Танкны урт ихтэй бүтэц нь олон боогийн түдгэлзүүлэлт шаардаж, шавар, хогонд амархан бөглөрч эвдрэхэд хүргэдэг байсан.
Дайнд бүтэлгүйтсэн түүх
1932–1939 оны хооронд Харьковын Локомотивын үйлдвэрт ердөө 61 ширхэг Т-35 үйлдвэрлэгдсэн. 1941 оны зуны эхэнд болсон Бродын тулалдаанд Зөвлөлт 48 ширхэг Т-35-ыг илгээсэн ч яван замдаа 26 нь эвдэрч, ихэнхийг нь засварлах боломжгүй болсон тул орхижээ. Хоёр нь гүүрнээс унаж, нэг нь намагт гацсан бөгөөд үлдсэн арван ширхэг нь германуудтай тулалдаанд бүрэн устгагдсан байна.
Ийнхүү Т-35 нь сүрлэг төрхтэй ч дайн дээр ямар ч үр ашиггүй, найдвартай бус, сул хамгаалалттай гэдгээ харуулсан. Түүхчид өнөөдөр ч түүнийг “түүхэн дэх хамгийн муу танкуудын нэг” гэж нэрлэсээр байна.
Эх сурвалж:
